zaterdag 23 mei 2009

Gevaarlijke geschiedenis

President Medvedev van Rusland heeft een commissie aangekondigd om de Russische geschiedschrijving te bewaken. Hij wil voorkomen dat sommigen het verleden gebruiken om Rusland te beschadigen. Het verwijzen naar de kwalijke praktijken van het Rode Leger in Oost-Europa en in de Baltische staten na 1945 zal als het aan Medvedev ligt, niet meer plaatsvinden. Het westen gruwt van deze ontwikkeling. Deze 'herschrijving' van de Russische geschiedenis is namelijk in onze ogen niet los te zien van het toenemende Russische nationale bewustzijn. Met argusogen volgt het westen deze ontwikkelingen, die volgens velen Rusland richting een niet-democratische, totalitaire schijndemocratie drijven. Maar waar Europa de natiestaten opruimt, gaat men in Rusland een andere weg op: die van de sterke natiestaat. En daarin past geen kritische geschiedschrijving die van de glorie van dit land weinig over zou kunnen laten.

Geschiedherschrijving - dat doen we in Europa ook. De moderne Europeaan heeft niets met niet-herschreven geschiedenis. Voor hem is geschiedenis een Afrekening met datzelfde verleden. De geschiedenis is de schaduwvlek waarmee we de vooruitgang kunnen meten. Geschiedschrijving in Europa is het ambacht van de maalstenen. Met stenen als 'Holocaust', 'Vrouwenonderdrukking', 'Homofobie', 'Kruistochten', 'Kerk' wordt elke historische waarde fijngemalen. Het zijn machtige wapens om elk gevoel van trots, identificatie, identiteit en superioriteit de kop in te drukken. De cultureel-Marxistische c.q. liberale agenda van het westen ziet traditie en historie als ketenen waarvan we bevrijd dienen te worden. En de geschiedenis wordt hiervoor voortdurend herschreven - overgeschreven - met als doel moderniteit en discontinuïteit te benadrukken. Geschiedenis is voor ons drama en entertainment met de modernist als Good Guy en de historische figuur als Bad Guy. Zoals in de onlangs verschenen film The Young Victoria van de regisseur Jean-Marc Vallée - een film waarin Koningin Victoria wordt neergezet als prototype feministe; de sterke vrouw die alle mannen met gemak weerstaat. Waar het Victorianisme in haar hypocrisie en benepenheid staat voor donkerheid, is Victoria boegbeeld van viriel feminisme. Dat heeft niets met werkelijke geschiedenis te maken.

Medvedev kan dus nog veel van ons leren. En hij zal alle van ons afgekeken truuks uit de kast moeten halen om de vele wandaden uit het Russische verleden weg te poetsen. Zoals de vele doden onder Lenin en Stalin. Het wanbeleid van de communisten. Of de oorlogsmisdaden van het Rode Leger. Maar het is niet meer dan logisch dat Medvedev deze 'feiten' niet op hun beloop laat. De zwarte bladzijden zijn namelijk dermate overweldigend dat elke derderangs liberaal kan prijsschieten op de Russische volksziel; elk schot is raak. Ik snap Medvedev wel dat hij zoiets niet toe kan staan. Het is dan wel het modernisme geweest dat zo gruwelijk heeft huisgehouden in de Russische geschiedenis, maar dat wat er is overgebleven van de Russische identiteit is nauwelijks nog los te zien van datzelfde monster van de moderniteit. Ontkennen is onmogelijk; vervorming is de enige optie. Zonder ingrijpen krijgt Rusland namelijk zijn eigen 'Holocaust' voor de kiezen. En Duitsland laat zien dat een kapotgeschoten natie die wordt verleid door welvaart en geld een al te gemakkelijke prooi is voor de selfdestructing history vanuit het westen.

Rusland zoekt daarom haar eigen weerhouding - een katechon - tegen de machten die de laatste resten Russische cultuur willen vernielen. Als het ware een redmiddel om te ontkomen aan de vernielingen die de Amerikanen en zijn bondgenoten in het Rusland van vlak na de val van het communisme hebben aangericht. De bewuste (sociaal-economische) politiek - van onder meer de Chicago School Boys - van 'constructieve destructie' verschilde in uitwerking weinig van bombardementen zoals die op Dresden in '45. Naomi Klein citeert in haar boek Shockdoctrine op overvloedige wijze westerlingen - Amerikanen met name - die openlijk een beleid voorstonden van totale vernietiging van de Russische cultuur en van een algehele vernietiging van alle Russische sociale structuren. De citaten zijn onthullend: niet alleen economisch, ook sociaal en cultureel moest het land kapot. En ging het ook bijna finaal kapot.

Met nog minder culturele reserves als Duitsland vlak na de oorlog, maar met het grote voordeel de onafhankelijkeheid te hebben behouden, moest - en moet - Rusland wel grijpen naar onoirbare middelen als herschrijving van de geschiedenis. Dat het daarbij in haar versie van herschrijving niet terugschrikt voor bizarre historische combinaties - bijvoorbeeld door de Georgiër Stalin niet af te vallen en tegelijk de Russisch Orthodoxe Kerk in ere te herstellen; dezelfde kerk die door Stalin haast is uitgeroeid - is teken van hoop. Rusland wil geen terugkeer naar het donkere verleden, maar wil juist iets van een verleden behouden. Desnoods door de Duivel met een Beëlzebul te verdrijven.

Geen opmerkingen: