Frits Bolkestein heeft weer gesproken. In een interview vandaag met het Nederlands Dagblad deed deze liberale voorman weer een aantal opmerkelijke uitspraken. Om meteen maar met de deur in huis te vallen: "Wij leven in een gelijkheidscultuur. Maar mensen zijn ongelijk. En godsdiensten ook." En: "De Nederlandse cultuur - en in mindere mate ook de Europese - is seculier. Men houdt niet zoveel van afwijkende meningen."
Zelden heb ik zoveel goede uitspraken uit de mond van een liberaal bij elkaar zien staan in één enkele krantenartikel. "Het proces van secularisatie heeft, denk ik, ertoe bijgedragen dat Europa nu minder zelfbewust is. " "Als je aan een Europeaan vraagt, wat zijn waarden zijn, krijg je te horen: democratie, mensenrechten en oog voor minderheden, en zo. Als je dezelfde vraag zou stellen aan een Amerikaan of een Argentijn krijg je precies hetzelfde te horen. Met andere woorden: dat beroemde rijtje heeft geen onderscheidend vermogen." Een pleidooi voor gezinspolitiek in plaats van immigratie, het ontkennen van een Eruopese identiteit, maar wel een nadruk op onze joods-christelijke waarden: naastenliefde, barmhartigheid, Tien Geboden. Wie het interview wil lezen, moet de krant maar kopen of 'm anderszins zien te krijgen.
Bolkestein kan dan volgens sommigen een proefballon-intellectueel zijn; zijn hele ballonnen en halve waarheden bevatten meer inhoud dan wat de meeste andere zogenaamde 'denkers' ons hebben te melden. Bolkestein zegt veel goeds en het is jammer dat hij de consequenties van zijn eigen woorden niet ver genoeg doortrekt. Zoals in zijn uitspraak: "Artikel 23 is begin vorige eeuw uitonderhandeld na honderd jaar schoolstrijd. Het is dus helemaal verweven met de Nederlandse samenleving. Er is geen enkele reden om dat recht ook aan andere scholen zoals islamitische te gunnen." Ik wil daar toch iets over zeggen, zonder vervelend te willen zijn. Met alle respect.
Volgens Bolkestein kun je door strijd een recht verwerven. Door deze strijd - hij noemt als voorbeeld de schoolstrijd - raakt de mogelijkheid waarvoor je vecht zelfs verweven met onze cultuur. Als wat vechten mensen? Als individuele inwoners of vreemdelingen? Of als groep van inheemse rechthebbenden? Bolkestein is hier te impliciet. Nederland was een christelijk land met een christelijke meerderheid. En een liberale minderheid die aan de touwtjes trok. Men streed in feite voor een mogelijkheid die al volop aanwezig was in onze cultuur, maar die door een kleine elite werd genegeerd. Er was dus niet sprake van een fenomeen dat door een emancipatiestrijd als novum werd geïntroduceerd om daarna te worden opgenomen in het weefsel van onze cultuur; er was sprake van een werkelijkheid waar eindelijk recht aan werd gedaan.
Een tweede opmerking in dit kader betreft de stand van zaken omtrent het weefsel. Bolkestein spreekt over verwevenheid; wie spreekt over verwevenheid spreekt over 'weefsel'. Ergens anders in het interview spreekt Bolkestein - naar aanleiding van het door secularisatie verminderde zelfbewustzijn - over het 'verband': "Het algemene kader is weggevallen. Toen het liberalisme in de achttiende eeuw werd geformuleerd, was het christendom nog universeel. Maar dat bezielend verband, of zoals sommigen het noemen de gedeelde mythe, is er niet meer. En nu is de vraag of we ook zonder dit verband goed kunnen functioneren." Het is een vraag die Bolkestein weifelend doch ontkennend beantwoordt. Zowel 'weefsel' als 'verband' hebben betrekking op de samenleving, een samenleving die is gestempeld door het christendom, door de bezieling van het christendom bij elkaar is gehouden en (door strijd) mede door christenen is gevormd. Het christendom is primair; het liberalisme secundair. Dit is een opzienbarende gedachte - niet voor ons - en geen willekeurige, gezien de tal van citaten en gedachtes die Bolkestein verwoordt en die deze gedachte onderstrepen.
Deze primaire werkelijkheid is nu aan het verdwijnen. En daarmee de mogelijkheid dat de samenleving nog gevormd zou kunnen worden. Moderne, liberale, gelijke en democratische individuen kunnen namelijk niet meer strijden, doch slechts protesteren. Zonder primaire voorwaarden is elke fundamentele strijd een bedreiging voor de status quo. Bolkestein zei dit in feite ook met zijn opmerking "De Nederlandse cultuur is seculier. Men houdt niet zoveel van afwijkende meningen". Het is ernstig als afwijkende meningen niet meer kunnen worden gewaardeerd en zelfs worden bestreden. Bolkestein ziet dit, al raakt hij in het interview te voorzichtig de voorbeelden aan: de affaire Buttiglione (Bolkestein was tegen diens vertrek) en het recht van ouders om hun kinderen niet in te enten - al vergroot dit het risico op bijvoorbeeld polio. Maar Bolkestein toont hiermee dat hij niet slechts een klassieke liberaal is, maar tevens een gezonde Nederlander die meer in huis heeft dan moderne verworvenheden.
Het grootste gevolg van een seculiere samenleving is wel dat mensen niet meer strijden. Zonder weefsel, rechtsongelijkheid ten gunste van het christendom, bezieling, ruimte voor afwijking, groepsrechten die uitgaan boven algemene grondrechten, raakt de gewevenheid - het weefsel - van onze samenleving los. Bolkestein heeft gesproken. Laten anderen zijn woorden ter harte nemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten