SCHEPPING OF DEMOCRATIE

De Raad van Europa heeft gelijk: het scheppingsgeloof is een gevaar voor de democratie. Net zoals alles wat uitgaat van gegevenheden die vooraf gaan aan het menselijk denken en dus niet democratisch worden bepaald. De Zonen der Revolutie maken zich openbaar. Wat is de volgende stap van deze Verlichtingsdrijvers? De Raad van Europa heeft het druk. Naast het onderzoek naar de vermeende geheime gevangenissen waar de Amerikanen met behulp van haar NAVO-bondgenoten terrorismeverdachten zou gevangen houden en martelen, is er een andere – grotere? – bedreiging geconstateerd voor de mensenrechten en de democratie: het geloof dat de wereld is geschapen en niet is ontstaan uit toeval of iets dergelijke (evolutionisme). Een commissie van de Raad van Europa heeft op 8 juni een rapport gepresenteerd waarin het creationisme – het geloof dat God de aarde in zes dagen heeft geschapen – een “ernstige bedreiging” voor de mensenrechten wordt genoemd. Verder zouden volgens dit rapport, aanhangers van het creationisme “de democratie willen vervangen door theocratie.”

Op deze “ernstige bedreiging” door “religieuze fundamentalisten” moet de Raad, volgens deze commissie, reageren, “voor het te laat is”. Opmerkelijk is ook de uitspraak dat ‘intelligent design’ als variant op het creationisme “niet minder gevaarlijk is”. Het zevende punt van het rapport verklaart namelijk: “Creationism has many contradictory aspects. The “intelligent design” theory, which is the latest, more refined version of creationism, does not deny a certain degree of evolution but claims that this is the work of a superior intelligence and not natural selection. Though more subtle in its presentation, the doctrine of intelligent design is no less dangerous” (cursivering EvG). De hoofdopsteller is de Franse socialistische politicus Mr Guy Lengagne. Enkele van de vele ondertekenaars zijn de Duitse CDU’er Anke Eymer en de Nederlandse sociaaldemocraat Ed van Thijn. Opmerkelijk detail is dat het rapport haast unaniem is aanvaard, met slechts één enkele tegenstem en één onthouding. Het rapport gaat ver. Zo meent men dat het scheppingsgeloof is ontstaan vanuit een ontkenning van de evolutietheorie. Het is niet gebaseerd op feiten en absoluut onwetenschappelijk. Het is dit onwetenschappelijke geloof in God en in een ontwerp – intelligent design – dat aan de grondslag ligt van de “schepping” dat de mensenrechten bedreigt, “die immers een hoeksteen vormen voor de Raad van Europa”. Het gevaar komt uit de VS waar nog tal van mensen in een scheppingsverhaal of een ´intelligent design´ geloven. De opstellers zien het gevaar van het “overwaaien van het scheppingsverhaal” vanaf de andere kant van de oceaan.

Het geheel komt op het eerste gezicht nogal ridicuul over. Dat het scheppingsgeloof een vrij recente uitvinding zou zijn geweest, lijkt een vreemde suggestie. Dat het geloof in een ontwerp en daarmee in een Ontwerper gevaarlijk is voor onze beschaving, is vooral vreemd wanneer we kijken naar de doorsnee gelovige in Europa: is deze een gevaar voor de democratie? En zijn de VS van oudsher een land vol gevaarlijke wezens die een bedreiging vormen voor de democratie? Afgezien van het feit dat de opstellers scheppingsgeloof en Intelligent design wel erg gemakkelijk op één hoop gooien, en afgezien van het feit dat in de VS en Groot-Britannië tal van wetenschappers een Intelligent design motief hanteren als mens en als wetenschapper is het overduidelijk: de opstellers hebben groot gelijk. Democratie en scheppingsgeloof annex Intelligent design verdragen zich niet met elkaar.

Dat men daar nu pas achter komt, is opmerkelijk, maar niet onverwacht. De tendens in het huidige Europa is de afwijzing van elke vorm van natuurrecht of boventijdelijke morele orde, van elke natuurlijke dispositie bij mens en maatschappij waar een politiek - ook een democratische politiek - rekening mee zou moeten houden. Met andere woorden: elke superlegale (boven de wet uitstijgende en aan de wetgeving voorafgaande) autoriteit (zoals natuur, orde, religie, historie) is fundamenteel bedreigend voor een systeem dat een totalitaire claim bezit, namelijk de democratie. Deze manier van denken reikt verder dan men denkt. In een recente discussie tussen VU-filosoof Bas Haring en René Gude van de Internationale School voor Wijsbegeert, naar aanleiding van het plan van Defensie om voor de klas militairen te gaan werven, beweerden beiden dat soldateneer achterhaald en misplaatst is. "Ga niet doen alsof het zo vreselijk eervol is om dat werk te doen.

In het licht van het democratische denken hebben beide filosofen gelijk. De term "eer" verwijst naar een super- of predemocratische gegevenheid; dus naar iets dat voor het democratische afgaat of dat er ten allen tijde bovenuit gaat, en dus niet alleen concurreert, maar altijd uiteindelijk prevaleert. In plaats daarvan dient er volgens de moderne filosfen bij de soldaat-in-spé een afweging plaats te vinden tussen risico en beloning, zowel maatschappelijk als persoonlijk. De verwijzing naar datgene dat uitgaat boven persoonlijk en zelfs algemeen belang - eer - dient dus vervangen te worden door de democratische afweging waarin geen plaats meer is, en mag zijn, voor begrippen als "eer" en "eervol". De vraag: "hebben de opstellers van het rapport aan de Raad van Europa gelijk met hun bewering dat democratie en scheppingsgeloof/Intelligent Design onverenigbaar zijn?" moet dus bevestigend worden beantwoord. Wie voor zichzelf de realiteit van "eer" en "eervol handelen" serieus neemt, is in staat hiermee eigen afwegingen, beslissingen en belangen buiten het democratische proces te plaatsen. En is in staat om beslissingen te nemen die zelfs ingaan tegen de democratische consensus. Wie dus de democratie als hoogste verworvenheid ziet van onze beschaving dienst consequent te zijn en alles te bestrijden wat strijdt met de democratische claim: de "eer" dient dus te worden verwijderd uit ons woordenboek en uit ons denkpatroon. En wat voor "eer" en "eervol" geldt, geldt ook voor geloof in God, schepping, orde, ontwerp, natuurwet, volk, roeping, familie, etc. De consequenties reiken dus ver. Niet alleen is het rapport van de Raad van Europa een regelrechte oorlogsverklaring aan christendom, kerk en religie, het is eveneens een regelrechte aanval op de predemocratische basis van onze cultuur, ja zelfs op de predemocratische basis van de democratie zelf.

Met de toevoeging "the doctrine of intelligent design is no less dangerous" wordt dat des te duidelijker. De afwijzing van Intelligent Design - de verbinding van evolutietheorie en Godsgeloof - geeft aan dat niet alleen het christendom (en islam en jodendom) het moet ontgelden, maar dat ook de traditie tot en met die van de sceptische Verlichting (!) het moet ontgelden. De cultuurhistoricus prof. H.W. von der Dunk vroeg zich ooit af waaar de weerzin tegen Intelligent Design op was gebaseerd, aangezien zelfs zowat alle Verlichtingsdenkers dachten in termen van Intelligent Design (en niet alleen zij, ook evolutiewetenschappers als Darwin en Einstein). Niet alleen Godsgeloof en religie zijn bedreigingen voor de moderne westerse democratie, ook het klassieke republikeinse denken en zelfs de moderniteit zelf moeten het ontgelden in de woorden van de rapporteurs van de Europese Raad. De opmerking dat maar liefst 64 % van de Amerikanen gelooft in zoiets als Intelligent Design (punt 37 van het rapport) is een regelrechte verdachtmaking van de Republikeinse gedachte, van het constitutioneel denken en van de opvattingen van de Founding Fathers en van de Founding Fathers zelf. In Europees perspectief: ook mannen als John Locke en Montesqieue zouden volgens moderne Europese maatstaven een bedreiging voor de mensenrechten zijn en van de democratie. Het is daarom te hopen dat het rapport in haar huidige vorm wordt aangenomen. Wat in het vat van de Revolutie zat, verzuurde niet, maar moest er uiteindelijk wel uitkomen. Laat dit het moment zijn. Een regelrechte oorlogsverklaring aan christendom, religie, historie, Verenigde Staten, sceptische Verlichting, de Klassieken, de natuur, etc. is waar we al lange tijd op wachten. We wachten met smart op het openbaar worden van de Zonen der Revolutie. Laten we hopen en bidden dat het rapport unaniem wordt aangenomen. Omdat daarmee wordt duidelijk gemaakt aan conservatieven, republikeinen, gelovigen - kortom aan alle goede mensen dat er een dikke streep onder het tijdperk van de democratie moet worden gezet door een dikke streep door democratie te zetten. Om wille van het goede leven en alles wat daarmee samenhangt.

Noten

[1] "Scheppingsgeloof gevaar voor democratie" in het Nederlands Dagblad d.d. 15 juni 2007-06-16

[2] Zie voor het rapport zelf: "The dangers of creationism in education"