BEWAAR ONS VOOR EEN RECHTSE OMROEP

Rechts Nederland had vorige week weer wat te schreeuwen en te klagen. Joshua Livestro is van de beeldbuis getrapt en klaagt steen en been dat Nederland behoefte heeft aan een Nederlandse Fox Television. Met andere woorden: een rechtse omroep. Een ramp dus. Voor wie het één na jongste boek van Joshua Livestro had gelezen, Rechtsspraak, kwam de mededeling van het NPS-programma Buitenhof niet onverwachts; dit programma skipte Livestro als columnist omdat hij onvoldoende kwaliteit afleverde. De lezing van Livestro was iets anders; volgens hem moest hij weg omdat zijn columns te rechts waren.

Wie eerlijk is kan die lui van Buitenhof niet helemaal ongelijk geven. Niet alleen is Livestro (voor een niet-linkse columnist) te weinig gedecideerd en te weinig intellectualistisch, ook stelde het niveau van zijn columns weinig voor. In Readers Digest past misschien de moralistische ondertoon van back tot the fifties, op de beeldbuis komt dat niet over. Zeker op een zondagmorgen, die voor velen toch al zo kaal en triest is, wil men geen spruitjeslucht, maar een walm van croissantjes bij het geklepper van high society Amsterdamse grachtengordel-intellectuelen. Plasterk en Cliteur voldeden hieraan; de Brusselse bourgeois Livestro duidelijk niet. Maar niet het verscheiden van Livestro bij Buitenhof riep een schrikreactie op; wat deed schrikken was zijn oproep om te komen tot een rechtse omroep - een soort Nederlandse Fox Television. En veel VVD'ers, Telegraaflezers en Elsevier.nl-bezoekers zien dat wel zitten, zo'n rechtse omroep. Maar iedere weldenkende rechtse, conservatieve of traditionele Nederlander zou zich een paar keer achter de oren moeten krabben bij het horen van zo'n voorstel.

Nederland was ooit een "rechtse" natie. Fatsoenlijk, burgerlijk, constitutioneel en verdraagzaam. Partijen van antirevolutionaire, christenhistorische en liberale snit zorgden ervoor dat dit zo bleef. In confessionele en liberale kring was er een brede overeenstemming wat betreft de waarde en interpretatie van onze geschiedenis, het koningshuis en het christendom. Nog in 1948 verwees het partijprogram van de toen nog nieuwbakken (want uit een fusie ontstane) VVD naar de Tien Geboden. Sociaal ondernemerschap, verantwoordelijk burgerschap, een zelfstandig Nederland, sterke locale gemeenschappen en de verbondenheid tussen christendom en ons land waren zaken waar een groot deel van de bevolking zich in kon vinden. Links was toen nog een minderheid van communistisch uitschot of wat daar in de vorm van een SDAP was uitgetreden.

Deze "rechtse" ondertoon klonk ook door in de media. Bij omroepen van confessionele snit (KRO en NCRV) en liberale snit (AVRO) werden de burgerlijke waarden gekoesterd. Totdat de jaren '60 uitbraken. Alles werd opeens maatschappelijk geëngageerd, de conservatieve, liberale en confessionele elite ging voorop in de progressieve golf die over ons land kwam. De reactie in medialand bleef weliswaar niet uit, maar bleek uiteindelijk slechts een enkele zwaluw te zijn. De TROS verbleekte alras haar rechtspopulistische toon en de EO deed op haar beurt flink mee met het vervangen van traditionele waarden door een maatschappelijk hyper-engagement. Of zoals een reactie treffend duidde: In plaats van steeds maar te roepen dat de wereld niet deugt, wat ook nog waar is trouwens, zou het beter zijn te onderzoeken hoe het komt dat de zogenaamd rechtse omroepen hun kleur verloren hebben en de even zogenaamde linkse omroepen niet. Rechts schijnt zich te hebben aangepast aan links. Dat kan niet liggen aan de superioriteit van het linkse oordeel, want dat raakt nu juist steeds verder in diskrediet. Deze scribent heeft gelijk. Het is uitermate zinloos een nieuw rechts omroepexperiment van de grond te tillen als het resultaat bij voorbaat vast staat: over enkele jaren zal het initiatief links zijn en juist ervoor hebben gezorgd dat aangetrokken medewerkers of zijn afgehaakt, of zijn omgedraaid en dat terwijl grote groepen aangetrokken lezers eenzelfde omslag meemaken van rechts naar links.

Het plan van Livestro is dus enerzijds te laat, maar anderzijds te vroeg. Het is te laat omdat "rechts" zijn kans voorbij heeft laten gaan. Want het zijn met name rechtse omroepen die links zijn geworden. Het komt echter ook te vroeg om een andere reden: na de cultuur van verlinksing van de afgelopen decennia is het voor niemand meer duidelijk wat "rechts" is. En wat "rechts" volgens sommigen dan (nog) wel zou zijn, leent zich nu juist niet voor een mediavorm als een omroep. Sinds de culturele paradigmashift van de jaren ’60 is alles wat niet-links is, gefragmentariseerd geraakt. De ziel is eruit, het verband zoek en de richting onduidelijk. Ontdaan van historisch besef; door de linkse ontmythologisering van de geschiedenis als ‘een geschiedenis van schuld’. Ontdaan van morele superioriteit; door het wegvallen van de patriarchale gezagsstructuren en de civil religion door emancipatie en secularisatie. En ontdaan van de vooruitgangsagenda; door de managerial revolution en voortschrijdende technologisering, die de economische processen losmaakten van klassieke ondernemerschapstructuren en locale bindingen om deze over te hevelen naar een krachtenveld waar overheid, wetenschap en internationale gemeenschap een functie bekleedden, stond “rechts” met lege handen. Zonder bindmiddel van binnenuit en – sinds het einde van de Koude Oorlog – ook niet meer met een gemeenschappelijke vijand, is “rechts” weinig meer dan een optelsom van individualisme en vrijheid.

Rechts is volgens de meeste mensen die zichzelf rechts noemen, gericht op de individu, op maximale persoonlijke vrijheid, op marktwerking en op vooruitgang. En stuk voor stuk zijn dit redenen die het moeilijk, zo niet onmogelijk maken zoiets op te zetten als een rechtse omroep. En om dus onder de huidige rechtse paraplu een rechtse omroep op te zetten is te vroeg. Het is te vroeg omdat puur individualisme en het opzetten van een grootschalig en complex medium als een omroep niet te verenigen zijn. Want wat beoog je met een omroep, en wat zouden enkele doelstellingen van zo’n omroep moeten zijn? Allereerst zal men willen streven naar objectieve nieuwsgaring, verslaggeving van deze nieuwsfeiten en een dito becommentariëring ervan. Daarmee zitten we al direct midden in de problemen. Feiten zijn nooit los verkrijgbaar. Niet alleen is er de interpretatie van feiten zelf en moet er worden bepaald of iets wel of niet een relevant nieuwsfeit is. Er is nog iets anders: feiten ontstaan niet vanzelf, maar worden aangereikt. Links heeft dat allang in de gaten. En had het de afgelopen decennia in de gaten.

De neomarxistische school ontleedde de moderne, kapitalistische maatschappij al snel als een systeem dat niet objectief benaderd kon en mocht worden, maar als een systeem dat diende te worden gezien als een repressief systeem dat macht gebruikte en misbruikte om zichzelf in stand te houden. Machtssystemen willen hun eigen macht en positie veiligstellen en zullen daarom manipuleren. Daarom streefde links niet een objectieve nieuwsgaring na, maar hanteerde van meet af aan een kritische methode om de systemen te ontmaskeren en de zogenaamde feiten te ontdoen van hun objectiviteit. Het doel van de neomarxisten – en van de vele kunstenaars, wetenschappers en journalisten die hierdoor beïnvloed raakten – was een transformatie van de maatschappij, een omwaardering van alle waarden en daartoe moest men deelnemen aan de instituties om deze van binnenuit om te vormen. Achteraf moeten we stellen dat links c.q. het neomarxisme heeft gewonnen. Nagenoeg alle media, alle belangrijke wetenschappelijke kanalen en het gros van ambtelijke instanties is links, “maatschappijkritisch” voor zover het nog relicten uit het verleden betreft, en afwijzend tegenover iedere vorm van traditie, historische legitimiteit, religie, etc.

Anders gezegd: links is de culturele hoofdstroom geworden en de maatschappelijke werkelijkheid van instanties, instituten en gezaghebbende kanalen zijn linkse fenomenen geworden die “linkse” feiten aanleveren. Voor een rechts medium betekent dit paradoxaal gezien dat “objectieve verslaggeving” juist de linkse hegemonie zal bevestigen en versterken. Bijvoorbeeld, wie dagelijks verslaggeving doet over het wel en wee van popsterren en showdiva’s creëert een beeld dat datgene wat deze mensen doen, denken en meemaken van maatschappelijk belang is. Maar – een iets zwaarder voorbeeld – wie dag in dag uit objectieve verslaggeving doet van Europese instanties, bevestigt het beeld dat deze instanties legitiem zijn en maatschappelijk verantwoord werk afleveren. Dit terwijl de macht die deze instanties hebben wel eens verkregen zouden kunnen zijn door kiezersbedrog (en daarmee zouden ze tevens gefundeerd zijn op bedrog). Feiten zijn dus links. En nu komt het: juist de individualist die enkel en alleen pragmatisch en calculerend wil zijn, is blind voor deze zaken. En ideologisch hulpeloos. Complexe maatschappelijke en culturele constellaties zijn niet te bevatten door een enkele individu, maar kunnen slechts begrepen worden door en vanuit een traditie. Slechts een traditie van interpretatiekaders, oplossingsrichtingen, oorsprongsgeschiedenissen en dergelijke, kan mensen – bijvoorbeeld journalisten – ondersteunen in een kritische attitude die verder gaat dan reacties spuien op onwelgevallige feiten. Iemand die steeds opnieuw het wiel uitvindt, zal nooit een auto kunnen maken. Om een auto te kunnen maken, moet je samenwerken, reeds opgedane kennis kunnen verwerken en waarderen en moet je informatie op hun betrouwbaarheid kunnen toetsen en in staat zijn je onder het gezag te stellen van betrouwbare instanties. Een door en door individualistische persoon – lees: rechtse persoon – kan dat niet. Die kan hoogstens een weblog in elkaar knutselen. Of een column voor de NPS uitspreken. Maar een omroep draaiende houden? Vergeet het maar. Daarvoor is het veel te vroeg.

Een rechtse omroep is afhankelijk van rechtse journalisten. En die zijn er niet. En als ze er zijn, doen ze het niet. Rechtse mensen ontberen het linkse idealisme (van bijvoorbeeld de Groene Amsterdammer) en doen doorgaans alleen iets voor geld. Rechtse mensen houden rekening met gevestigde (dus linkse) belangen en met hun maatschappelijke positie (die afhankelijk is van linkse autoriteiten). Maar ook: rechtse journalisten zijn ongeschikt voor werkelijk kritische journalistiek. Rechts is over het algemeen te gezagsgetrouw voor een opstandige en wantrouwige houding ten aanzien van het gezag. En dat heb je wel nodig om je ergens in vast te bijten. Rechts ontbeert kennis en traditie die er voor research nodig is. En wat is journalistiek zonder research? En behalve rechtse schrijvers, is er ook geen rechts publiek. De rechtse grote gemene deler is er niet meer. De publieke zaak is vervaagd. Er is geen gezamenlijke basis meer van christendom, vaderlandse geschiedenis, burgerlijke familiewaarden, etc. Er is zelfs geen rechts discours van opinieleiders, wetenschappers, onderzoekers, etc. Er is helemaal niets, alleen een oerwoud van fora en blogs waar elke ideologische en maatschappelijke samenhang ontbreekt. Want rechts is niet geïnteresseerd in ideologie, of in een kritische contratheorie die “links” ontmaskert.

Rechts is namelijk wel blij met de wereld die “links” heeft gecreëerd. Rechts is blij met de sociale voorzieningen. Met de winkels open op zondag. Met de snelle huwelijksontbinding en een kinderloos leven. Met het recht om op alle terreinen van het leven uit je dak te gaan. Met zijn of haar individualiteit. En dat dit alleen maar kan door middel van een sterke allesbepalende staat neemt men dan maar voor lief. De linkse wereld is goed, maar binnen de linkse grachtengordel moet er nog wel ergens een klein hoekje zijn voor liberale borrelpraatjes en borrelpostings en borrelcolumns. Rechts heeft geen behoefte aan een omroep. Rechts heeft behoefte aan een tegencultuur waarin omroepen worden uitgelachen en tv’s het raam uit worden gegooid. Rechts heeft behoefte aan een tegencultuur waarin kaders en karakters worden gevonden, gekweekt en gevormd. Als een blad als Opinio al niet in staat is om als eenvoudig periodiek voldoende rechtse scribenten van eigen bodem te betrekken, is een rechtse omroep al helemaal een verloren zaak. Het importeren van Amerikaanse omroepmensen zal Nederland niet rechtser maken. Laat Livestro daarom voorlopig maar bij de Telegraaf en Readers Digest blijven. En laat ons de televisietoestellen maar op stand-by staan. Vergeet die rechtse omroep en zet maar een rechts cd’tje op. Of lees een rechts boek. En drink er een rechtse borrel bij. En vergeet Buitenhof.