Langs Rome

Europa en de Kerk worden gegijzeld door haar verleden. En door vele dingen meer. Ondertussen probeert de postconciliaire claque haar zoete broodjes van wanhoop te verslijten voor toekomstgericht handelen. Iedereen moet mee in het nieuwe Evangelie van de wanhoop. Met het pistool van de moderniteit in de rug wil men zelfs de huidige paus op de knieën dwingen. Zoals Dieter Stein, hoofdredacteur van het Duitse conservatieve opinieweekblad Junge Freiheit zegt: “Seine Autorität soll fallen”. Want wanneer Rome valt, zal Europa volgen. Ieder mens leeft bij hoop. Ieder mens wil een harmonieus bestaan, wil eenheid in zijn of haar leven. Ook de Kerk en Europa bestaan bij de gratie van hoop. De vraag is alleen: welke hoop? Is er dan nog hoop voor de Kerk en ons continent? En zo ja, hoe verkrijgen wij haar? Via Obama of via Rome? Een essay voor het Belgische blad Nucleus.

De weg terug – het verkrijgen van de hoop – gaat via Rome. Elke conservatieve benadering die recht wil doen aan de geschiedenis en cultuur van Europa, die de natuur en haar ordeningen hoog heeft en de waarde ziet van haar religieuze erfenis, komt uit bij Rome. De feiten spreken voor zich. Voor het moderne Westen is de geschiedenis niet meer dan een molensteen om de hals waar men van af wil, maar Rome zonder geschiedenis houdt op te bestaan. Voor het Europa Anno 2009 is de natuur slechts een milieuproject, maar de natuur van ‘Rome’ bestrijkt het hele leven, inclusief het samenleven van man en vrouw – tot grote woede van de modernisten. Ook religie is een blok aan het been, een zeurende stem die opsteekt bij medisch-ethische kwesties. Je zou kunnen zeggen: de Kerk heeft goud in handen. Want de drie oercategorieën van ons bestaan – natuur, religie en historie – zijn bij Rome te vinden. Er is dus reden voor optimisme. Nu, er is weinig reden om optimistisch te zijn, en optimisten moet men op dit moment wantrouwen. Er is echter wel grond voor optimisme. Daarvoor moeten er barrières worden opgeruimd. Buiten de Kerk, echter ook binnen de Kerk. Want Rome – en daarmee Europa – wordt gegijzeld. Wat goud moet zijn, zijn haar boeien geworden. Rome ligt in boeien geslagen. Haar religie wordt gegijzeld door democratie en gelijkheidsdenken; haar geschiedenis door oorlog en Holocaust; haar natuur door vermeende vrouwenonderdrukking en homodiscriminatie. Terwijl Rome wordt gegijzeld, is het gewone voorwerp van spot. De Heilige Mis is niet meer dan een trukendoos. De natuur onaf en primitief. De historie irrelevant en gevaarlijk nostalgisch. Het normale leven moet leeg worden; het leven zelf moet worden onttroond.

Enige tijd geleden verzuchtte de Nederlandse liberaal Afshin Ellian: “Met de kerken wordt een traditie ten grave gedragen. De leegte is angstwekkender dan de volheid van het verleden. Op de ruïnes van het verleden moet niet worden geswingd.” Deze in het geheel niet religieuze man had bij zijn inauguratie in Leiden nog gezworen bij Claude Lefort, de politicoloog van de lege troon. Opmerkelijk. Want wat zegt Lefort? De Franse liberale politieke filosoof Claude Lefort omschrijft ons huidige politieke stelsel met een troon die leeg is en leeg dient te blijven. De koning is onthoofd – onder de guillotine – en de troon is sindsdien bezet door de soevereine rede. Het was François Guizot, de liberale protestant en dienaar van koning Lodewijk Filips, die dit begrip tevoorschijn toverde. Op de troon zat niet meer een mens, maar een ‘soevereine rede’. Steeds meer tronen raakten leeg. En niet alleen tronen raakten leeg, ook altaren en katheders. Overal dook er een soevereine rede op. Of een ‘absolute geest’. Of een ‘redelijke godsdienst’. Nu kunnen we zeggen: alle zetels in Europa zijn leeg, behalve die van Petrus, in Rome. Deze enige troon roept ergernis op. Hoe merkwaardig het ook lijkt. Want waar lege tronen massa’s mensen over de kling joegen, onnodige oorlogen begonnen of voortzetten; en nog steeds: medische fouten maken met doden als gevolg, de andere kant opkijken wanneer er grotere belangen in het spel zijn, is er weliswaar iets aan de hand, maar in principe is er nooit wat aan de hand. Wat de staat – de troon die leeg is – ook deed, nooit raakt ze in diskrediet. Lege tronen hebben geen moraal, zijn dus nooit aansprakelijk voor hun (wan)daden. Woede richt zich in principe tot iets of iemand: tot gevulde tronen en altaren. Zoals die in Rome. Er is nog een ander kenmerk van de lege tronen, altaren en katheders waar Europa vol mee staat: naarmate ze meer onheil aanrichten wordt de roep om hun groter en sterker. De staat die dood en verderf zaait moet door de staat verlost worden. De lege katheders van wetenschap en cultuur die immoraliteit, atoombommen en vervuiling schenken moeten afgelost worden door andere lege katheders. Leegte moet met leegte worden afgelost. De plaatsen van herinnering – Les Lieux de Mémoires – van de Europese cultuur zijn leeg. Daardoor is de wereld leeg. De geschiedenis spreekt niet meer, culturen leven niet meer, tradities worden niet meer overgedragen, generaties stoppen met kinderen krijgen. Eén plek is er die niet leeg is: de troon, het altaar, het katheder in Rome: plaatsen waar de paus spreekt, offert, onderwijst en regeert. Het is hiervan dat een bezorgde Dieter Stein zegt: “Seine Autorität soll fallen.”

Het christendom gelooft dat de poorten van de hel deze rots – de Petrus – nooit zullen overweldigen. Daarvoor heeft ze goede redenen. De Kerk is als hoeder van de werkelijkheid verworteld in diepe lagen. Ten eerste is er de onverwoestbare natuur, ten tweede de ongeneeslijke religiositeit, ten derde de onuitwisbare geschiedenis. Met haar openbaring, haar wijsheid en filosofie bewaakt de Kerk de toegang tot de culturele reserves. Daar hebben verscheidene conservatieve denkers over gesproken. Pierre Manent meent dat de ‘moderne liberale samenleving is gebaseerd op premodern moreel kapitaal en op bepaalde eigenschappen van de menselijke natuur, zonder dat die moderne samenleving deze ook cultiveert en deze als haar eigen vooronderstelling in stand houdt.’ Wilhelm Röpke spreekt over de ‘zedelijke reserves’ van een economie die deze reserves ‘vooronderstelt en verbruikt’ en Dieter Claessens spreekt zelfs over de ‘conservatieve reserves’: tradities, waarden, normen, zeden, instituties, religieuze verhoudingen “die sich den archaisch-evolutionären Möglichkeiten angelagert haben”. Allen bedoelen hetzelfde: het leven is slechts mogelijk als de basis, die aan politiek, filosofie, vrijheid en ontwikkeling vooraf gaat, gezond is. De boodschap is duidelijk: zonder geschiedenis, natuur en religie – zonder traditie – is er geen cultuur mogelijk. Want geschiedenis, cultuur en religie zijn de drie vormen waarin deze ‘reserves’ zich uiten en vastleggen. Tezamen vormen ze de pijlers van de Traditie: het samenspel van natuur en genade. Wie Rome wil verpletteren, zal deze zaken in diskrediet moeten brengen. En dat is wat er vandaag aan de hand is en waarvan de voorbereidingen al eeuwen gaande zijn.

Mens en natuur

Na een lange geschiedenis van oprukkende leegte is de werkelijkheid een grabbelton. Voor moderne mensen is de wereld een ton waarin talloze vergruizelde stukjes liggen waaruit wij iets op kunnen rapen om daarna weer terug te werpen. Een kort resumé: Descartes maakte de twijfel – en niet het zeker weten – de botte basis van de rede, die daardoor los van de wereld kwam te staan. Copernicus’ ontdekking dat de aarde om de zon draaide en niet andersom ontnam de mens zijn plaats als kroon op de schepping, en ontnam daarmee de rede als plaats waarin de werkelijkheid samenkomt, benoemd en gekend wordt. Darwin kwam met een soortgelijke vaststelling, namelijk dat de mens niet boven het dierenrijk stond, maar er onderdeel van uitmaakte. Kant draaide net als Copernicus de verhoudingen om door vanuit de rede naar de werkelijkheid te gaan in plaats van andersom: de werkelijkheid werd als het ware opgeheven. Freud beweerde dat we worden geregeerd door gevoelens die we niet in de gaten en zeker niet in de hand hebben – waarmee zelfs de ‘omgekeerde rede’ van Immanuel Kant niets meer was dan een keurig deksel op een borrelende pot met smerigheden. Het resultaat van deze ontwikkeling is: wij zijn alleen. We zijn niet bedoeld. Er is geen doel. Er is geen orde. Niemand heeft iets met ons voor. We staan niet hoger of lager dan wie of wat dan ook. Laat staan dat er iets of Iemand in het midden zou staan. De band met de zedelijke, redelijke en culturele reserves zijn we daardoor kwijtgeraakt. We teren nog slechts op onze reserves in tot deze op zijn. En wanneer de moraal is uitgeput, de instituties niet meer aanspreken en gewoontes niet meer gepraktiseerd worden, vervangen we deze zaken eenvoudigweg door iets anders. Dan vervangen we de reserves, de tradities en rituelen door ‘hoop’ en ‘samenwerking’. Wanneer de eigen religie dood is, zoeken we de dialoog met andere religies. Wanneer de natuur verveelt, legitimeren we de tegennatuur. Kortom: wanneer troon en altaar leeg zijn, hebben we een Obama nodig.

Heeft de Katholieke Kerk een Obama nodig? In plaats van een paus die denkt en handelt als ‘Bush Jr.’? Volgens de theoloog Hans Küng wel. Deze vrijzinnige Zwitserse theoloog verwacht niets meer van de huidige paus: Benedictus XVI. Zijn ogen zijn daarom gericht op een nieuw pontificaat, dat net als in de Verenigde Staten “voortvarend de problemen aanpakt en gelovigen hoop biedt”. Küng gaat nog verder. Het is volgens hem “geen toeval dat de paus vorig jaar zijn 81ste verjaardag gevierd heeft in het Witte Huis.” De waslijst van beschuldigingen aan Benedictus is lang. Een kleine greep van Küng: “De paus rehabiliteert mensen die onveranderd stelling nemen tegen de door het Tweede Vaticaanse Concilie aanvaarde vrijheid van godsdienst, de dialoog met andere kerken, de verzoening met het Jodendom, de achting voor de islam en de andere wereldreligies, en de hervorming van de liturgie.” Terwijl de werkelijke Obama na enkele weken presidentschap al zwoegt om ook maar iets van zijn hooggestemde idealen te verwezenlijken, leeft de gesuspendeerde katholieke theoloog Hans Küng nog in de ‘eeuwige droom’ van hoop, change en een ‘nieuw tijdperk van verantwoordelijkheid’. Leuk gevonden, de vergelijking tussen Bush en Benedictus. De vraag is echter: klopt deze vergelijking ook? Laten we allereerst stellen: de vergelijking van Küng gaat uit van een eenvoudig wereldbeeld. Net zoals andere moderne beschouwingen kent Küng slechts good guys en bad guys. Een good guy is iemand die abortus, euthanasie, vrouwen- en homorechten erkent; een bad guy gooit altijd roet in het eten, ontkent genociden en gelooft in de traditie. Deze wijze van denken van een Küng is ironisch genoeg ook kenmerkend voor het denken van neoconservatieven. Ook dezen geloven werkelijk dat de wereld opdeelbaar is in een terrein van het goede en een terrein van het boze. Het boze, daar plak je een label op en blijf je uit de buurt. De vergelijking van Küng gaat mank. Mocht er een paus zijn die op Bush lijkt, dan is dit paus Johannes Paulus II en niet Benedictus XVI. De huidige paus gelooft niet in een Kerk vol correcte mensen. De wereld is zondig en de Kerk is een wrak. Als het goede er is, dan moet het naar boven gehaald worden. De vorige paus bezocht andere godsdiensten, meed leerstellige uitspraken, was vooral een apostel van de wereldvrede. De huidige paus maakt van de vorige de balans op. De reserves zijn er doorgejaagd, de kas is leeg en het geld is in foute oorlogen gaan zitten.

Paus Johannes Paulus is om veel goeds bekend. Midden in de afbraak van Kerk en Europa hanteerde hij duidelijke standaarden als het ging om morele kwesties. Er is echter is ook een Johannes Paulus II die zowel de bevrijdingstheologie als de traditionalisten van Lefebvre de voet dwars zat. En de vraag is achteraf hoe verstandig het was de bevrijdingstheologie op één hoop te gooien met de strijd tegen het communisme van het Oostblok. Want nu de balans kan worden opgemaakt, ziet men dat de aanhang van de bevrijdingstheologen weliswaar Kerk heeft verlaten, maar allesbehalve communistisch is geworden of zelfs is gebleven: men werd charismatisch. Men was nooit marxistisch; men had alleen een gerechtvaardigde vraag naar sociale gerechtigheid en een normaal leven. Het antwoord van de Kerk, met het neoconservatisme en het vrije marktdenken van Opus Dei, had geen oog voor de gerechtvaardigde vraag achter het handelen van deze mensen. Op eenzelfde wijze had Johannes Paulus geen oog voor dat wat de Traditionalisten werkelijk bewoog. Deze paus was blind voor de culturele ondergrond die institutionele veranderingen hetzij mogelijk maakt, hetzij onmogelijk maakt. Zoals Bush blind was voor de vraag of een westerse rechtsstaat wel mogelijk is in een land als Irak – een land zonder enige traditie of culturele voorwaarden – zo was de Kerk van Johannes Paulus II op eenzelfde wijze blind. Küng heeft dus ongelijk. Benedictus is het staatshoofd dat Amerika had moeten krijgen, in plaats van Bush en Obama. Een president paleoconservatief en traditioneel durfde te zijn, ondanks de rotte elementen die er aan de rechterkant, en tegelijkertijd oog had voor de gerechtvaardigde vraag van de verarmde zwarten, zonder er meteen een linkse colonne in te ontwaren. Kan deze paus luisteren naar de vragen van zowel traditionalisten als van de basis van de samenleving? Laten we hopen dat het luid protest van kardinalen en bisschoppen over de opheffing van excommunicaties geen blijvende hindernis voor de paus wordt. De weg terug gaat immers via Rome en als Rome valt, gaat de wereld ten onder aan leegte.

Conservaditis

Hans Jansen heeft zijn biezen gepakt bij het conservatieve groepsblog De Dagelijkse Standaard. Dit blog is het zoveelste 'conservatief-achtige' project dat de wereld wil veroveren zonder duidelijke standaard. Waar staat men voor? Voor Amerika, kapitalisme, het Vrije Woord. Waar is men tegen? Dat er een milieuprobleem zou zijn, en dat er een kans bestaat dat de JSF er niet komt. Dit is tegenwoordig conservatisme; het conservatisme dat zelfs een krant als de Telegraaf wil bezigen in haar op te richten televisiezender 'voor wakker Nederland'. En als het conservatisme iets begint, dan is er meteen heisa in de eigen tent. Zoals nu bij De Dagelijkse Standaard. Voor mij een reden om mijn felicitatiemail aan dit blog terug te nemen.

Conservatieve heisa blijft een vreemd fenomeen. Er is heisa rond de creationismefolder die massaal in Nederland is verspreid. Er was heisa rond de perikelen in de katholieke kerk. Er is binnen de VN oppositie van onder meer enkele islamitische landen, Afrika en de katholieke kerk tegen de westerse plannen om homovriendelijkheid wereldwijd op te leggen. U leest erover. Maar niet of nauwelijks op De Dagelijkse Standaard. Of bij de Pluspost van Grimbert Rost van Tonningen, die bijna gelijkertijd van start ging. Daar leest u andere dingen. Bij de eerste 'liberaal-conservatieve' dingen; bij de tweede meer 'sociaal-liberale' dingen. Bij De Dagelijkse Standaard dus dingen waar conservatievelingen onderling heisa over maken. En waarbij de rest van de wereld mag toekijken.

Wat zijn dat voor dingen? Nu, bij De Dagelijkse Standaard is dit duidelijk. Zij schrijven voor iedereen die is geïnteresseerd in artikelen tegen het milieu, voor Amerika (tegen het Amerika van Obama), tegen de Saab Grippen (en voor de JSF), tegen de islam (en voor de Soefi). Geen cultuur, geen religie, geen 'buitenland' buiten de VS om, geen Lifestyle. Wel wat kaal voor een conservatieve stek, zeg nu zelf?

En het zag er nog wel zo veelbelovend uit. Een presentatie in het TV-programma De Wereld Draait Door en wat aandacht in de NRC zetten dit blog meteen op de 'conservatieve' kaart. De mooie lijst van medewerkers maakte de vreemde lay-out goed (met een foto van de haven van Sacramento bij nacht - of iets dergelijks): naast de initiatiefnemers Joshua Livestro en Michael van der Galien, waren dat: Derk Jan van Baar (de enige reden om HP/De Tijd te kopen), Derk Jan Eppink, Hans Jansen (de Arabist), Henk Steenhuis, Arend Jan Boekestijn, Hans Labohm en Bart Jan Spruyt. Bijdragen van derden waren niet welkom; de vaste medewerkers moesten alles volschrijven.

Dit volschrijven gebeurde in de blogvorm: allerlei stukjes en reacties en wat ook onder elkaar, zonder hiërarchie, zonder samenhang, zonder rubricering. Maar wel met 'grote namen'; groot in 'conservatief' Nederland of wat daar voor moet doorgaan. Al gauw bleek het een site te zijn die vooral word volgeschreven door Joshua Livestro en Michael van der Galien. Henk Steenhuis lijkt te druk met z'n andere websiteprojecten, Arend Jan Boekestijn is druk met VVD'er zijn, Derk Jan Eppink is net de EU-campagne voor Lijst DeDecker ingestapt, Bart Jan Spruyt plaatst stukjes die hij overal al plaatst: aankondigingen om door te klikken naar andere standplaatsen (ook hij is een drukbezet man).

Blijft over: Hans Labohm, de man van de duidelijke agenda. Er is volgens hem geen milieuprobleem en daarom houden we (houdt hij) een continue dialoog (monoloog) waarom elk debat hierover maar eens afgelopen moet zijn (Dat gezeur over het klimaat moet nu maar eens afgelopen zijn, 23 febr, en Opwarming van de aarde: is het wetenschappelijke debat nu afgesloten? ook op 23 febr.). Derk Jan van Baar komt er zo nu en dan eens bij kijken, maar voor de rest is de site heel veel Livestro en Van der Galien: door Livestro uitvoerig gepresenteerd als "opvallende nieuwkomer in dit gezelschap", "een man die in ons land nog onbekend is maar die in de Amerikaanse conservatieve bloggerswereld zijn sporen al ruimschoots heeft verdiend". Welke blogs zijn dat? Een aantal worden genoemd: Poligazette, Pajamas Media, Monsters & Critics, Andrew Breitbarts nieuwe site Big Hollywood en "de gezaghebbende politieke website" RealClearPolitics.

Daar kunnen weinig mensen aan tippen. Aangezien de standaard van conservatief Nederland in Amerika staat, is Van der Galien dus een topper. Iedereen was dus zwaar onder de indruk van de man (jongeman). Iedereen, behalve prof. Hans Jansen. Jansen voelde dat hij er in was getuind. Hij, de man bij uitstek die verkondigde dat er niet zoiets als een gematigde islam bestaat; hij, de strijder tegen de islamisering van Nederland; deze prof. Jansen was opeens onderdeel van een project waarin wel tegen de islamisering van Nederland mocht worden geschreven, maar niet tegen de islamisering van 'conservatief' Nederland.

Livestro was namelijk zo netjes geweest Jansen niet te melden dat zijn onvolprezen vriend Van der Galien een bekeerde moslim is, een moslim die al het goede in de islam ziet (zij het de soefische variant) waarbij het kwade in de islam afkomstig is van het christendom. Voorwaar een merkwaardig gezichtspunt voor een Europese conservatief. Hier wordt immers de Europese cultuur tot Indo-Europese cultuur omgedoopt en verdringen de Turkmeense elementen die van het christendom - dat overbodige ding waar conservatief Europa geen boodschap aan hoeft te hebben, en waar De Dagelijkse Standaard dus ook geen boodschap aan heeft?

Jansen was dus niet zo onder de indruk van deze Van der Galien. Integendeel: hij ergerde zich aan deze "scholier" die zich de gelijke achtte van "Einstein": "Scholier correspondeert met Einstein en beschouwt zich dan verder als een belangrijk natuurkundige." Jansen doelde op de discussie tussen Robert Spencer en Van der Galien op de site JihadWatch. En Jansen ergerde zich aan de manier waarop Livestro prof. Jansen aansprak: "Joshua stelt zich tegenover mij op als een leidinggevende die een groepje lastige ondergeschikten moet aansturen." Wie de mails leest die op internet zijn geplaatst, moet prof. Jansen gelijk geven. Livestro biedt geen verontschuldigingen aan voor het feit dat hij heeft verzwegen dat Van der Galien een moslim is; dat had Jansen immers maar uit de Poligazette moeten halen - de stek die blijkbaar iedereen dient te kennen, volgens Livestro.

Dit soort flauwigheden moet een respectabel geleerde als Jansen zich maar laten welgevallen. Conservatief Nederland geeft maar weer eens aan net zo egalitairistisch als Geenstijl of HetVrijeVolk te zijn; elke prof is de gelijke van de student, zolang beide zich maar 'conservatief' noemen (of iets wat erop lijkt). De puriteinse gelijkheidsidee dat de gezamenlijke strijd de verschillen aan de kant zet, is illustratief voor veel rechtse blogs. Rijp en groen dartelt en spartelt daar door elkaar. Natuurlijk, ook bij gebrek aan serieuze media, maar goed: Jansen moest volgens Livestro zijn plek weten en mocht geen vraagtekens zetten bij de enorme staat van dienst van Michael van der Galien.

De resultaten zijn irritant en zelfs stuitend. Aan de ene kant doet men neerbuigend naar het gepeupel toe. Zoals een prominent conservatief intellectueel dat ooit eens zei: "Het volk is het oerschuim" - dat was niet positief bedoeld. Men minacht het volk dat lui is en niet tot hun 67e wil doorploeteren en moeilijk doet over werken voor een loon beneden het minimumniveau. Het volk deugt niet. De hoop moet op iets anders worden gericht: een nieuwe elite, een aanstormende horde. Met wie als voorbeeld? En dan is er ook weer een probleem. De voorbeelden deugen ook niet - ik trek het 'conservatisme' nu wat breder dan De Dagelijkse Standaard. Roger Scruton is dan wel geen fascist, maar past volgens diverse Nederlandse conservatieven wel in het rijtje van uiterst foute Duitse denkers. Of hij is niet accuraat genoeg om als wetenschapper serieus te worden genomen. Dat de staat van dienst van Scruton die van alle Nederlandse conservatieven doet verbleken, mag niet deren.

Ondertussen kreeg ik de afgelopen jaren het advies op te passen voor prof. Von Schrenck-Notzing, en voor Paul Belien, en voor iedereen die uit Duitsland komt, of met Rockford Institute heeft te maken, of met Buchanan. En ondertussen zou Junge Freiheit niet deugen. En zou het oeuvre van iemand als Robert Lemm verbleken bij elke willekeurige column van een of ander conservatief helder licht.

Wat deugt wel? De lijst is gevarieerd. Om me te beperken tot het leesvoer van De Dagelijkse Standaard: Sarah Palin, Livestro, Labohm, Amerika (zonder de Democraten), Van der Galien, de reaguurders op De Dagelijkse Standaard (die niet worden geweigerd, zoals mijn persoon), Soefi, JSF, geld, National Review, vrijheid van meningsuiting, Condoleezza Rice, lage belastingen.

En Hans Jansen? Die deugde eerst wel, maar nu niet meer. Hij moet eerst maar eens zijn plaats leren kennen: naast elke 'conservatieve' student en onder de zelfverklaarde conservatieve Internet-elite. Jansen moet leren dat de conservatieve morele standaard toelaat dat Emails zonder toestemming op internet kunnen worden verspreid. En dat eergevoel iets is voor Burke (en die is allang dood) en niet voor mannen als Jansen. En hij moet de Soefi bestuderen. En hij moet leren dat in het huidige conservatieve Nederland een éénregelige mail al als volwaardige communicatie geldt (niet zo vreemd in een land waar Burke, De Maiste, en Groen zijn verdreven door bloggers en columnisten).

En dat laatste is een punt van kritiek dat elke conservatief ter harte moet nemen; mezelf incluis. Bloggen en schrijven is mooi, leuk en belangrijk. Maar we mogen niet het doel vergeten. Bij De Dagelijkse Standaard moet ik gissen naar dat doel. Jammer, want ik had gehoopt dat het in ieder geval iets zou worden. Nu heeft dat 'iets' een bijsmaak dat het voorlopig ook niet kwijtraakt: die van conservaditis, de ziekte om overal heisa te maken alvorens de standaard het slagveld zelfs maar heeft betreden.

De NRC ~ Een klassiek geval van dictatuur

De misschien wel meest geslepen krant van Nederland heeft het sinds jaar en dag voorzien op alles wat niet libertijns is. Om al haar tegenstanders onder handen te nemen, heeft de NRC Handelsblad - want daar hebben het dan over - verschillende mensen van onbesproken gedrag in dienst genomen. Waaronder Elsbeth Etty. Hoogleraar aan de VU, columnist bij de NRC en fiere draagster van de door haar in 2008 ontvangen Anne Vondelingprijs voor politieke journalistiek. De jury van deze prijs stelde dat "ze voor een waakzaam en goed geformuleerd geluid zorgt in het maatschappelijk debat". En waakzaam, dat is mevrouw Etty, vooral in haar pogingen om iedereen te dwarsbomen die de vestiging van haar libertijnse dictatuur wil voorkomen.

Op haar blogplekje bij de NRC mag Etty zeggen wat ze wil. Ze wil immers toch hetzelfde als de rest bij de NRC: "Liberté, Equalité, Fraternité ou la Mort"? Onder de kop "Katholieke dictatuur" [1] neemt deze onbesproken vrouw het op voor de weerloze comapatiënten in Italië. Het geval Eluana waarin de behandeling van een vrouw werd stopgezet na 17 jaar comateuze toestand - met haar dood als gevolg, is de aanleiding voor Etty's waakzame woorden.

Etty is goed geformuleerd ziedend van woede op Berlusconi, de Katholieke Kerk en alles wat haar in de weg staat. Met instemming citeert ze Vittorio Zucconi, hoofdredacteur van la Repubblica, die schreef: "Een staat die een plek opeist in het bed van patiënten (of geliefden), natuurlijk ‘met de beste bedoelingen’, wat altijd de rechtvaardiging is geweest voor elke ramp in de geschiedenis en de basis vormt van elk totalitarisme, zo’n staat zal dat bed niet meer verlaten, want zulke opdringerigheid ligt in de natuur van elke staat, als deze niet op de drempel wordt tegengehouden. Over de rug van een lichaam dat al 17 jaar wordt gemarteld, pleegt Berlusconi euthanasie op de Grondwet."

Volgens mevrouw Etty (ze buikspreekt via Vittorio Zucconi) mag een staat dus niet "in het bed van patiënten (of geliefden)" komen, ook niet "met de beste bedoelingen", waarna deze Zucconi tussen neus en lippen door verklaart dat deze vrouw al "17 jaar wordt gemarteld". Etty gaat hier op door. De staat die tussen beide komt is een dictatuur, en Eluana werd gemarteld. Door wie? Door de staat en door het Vaticaan.

Ik geloof niet dat mevrouw Etty dit serieus meent. Of eigenlijk geloof ik wel dat ze serieus is, maar dan serieus 'oneerlijk'. Hoezo - als er in huiselijke kring gemarteld wordt, mag een overheid volgens Etty (en Zucconi) niets doen? Als mensen mishandeld worden ook niet? Tenminste niet in de persoonlijke sfeer? De kinderlijkheid van deze redenering - als je het een redenering kunt noemen - is geen bezwaar voor de lezertjes van de NRC. U weet: de NRC heeft dezelfde doelgroep als Geenstijl.nl, en dat is te zien in zowel de inhoud van de krant als in de reacties van de lezers. Het maakt niet uit wat je al medewerker van de NRC/Geenstijl roept; iedereen vindt het geweldig!

Maar wie een term als "marteling" gebruikt wil iets aantonen: namelijk dat het in leven (willen) houden van deze vrouw misdadig en crimineel is - totaal verwerpelijk dus. Het komt er dus volgens Etty op neer dat marteling in alle vormen moet worden tegengegaan. Ook als dat betekent dat de overheid van mevrouw Etty straks in elk ziekbed kruipt - met name dat van comapatiënten - om de stekker eruit te trekken.

Een kulredenering dus, van deze mevrouw Etty. Maar wel doelbewust toegepast. Iedereen die een comapatiënt laat leven, moet straks van Etty vele jaren de gevangenis in. De vervolgstappen laten zich raden: Iedereen die een gehandicapt kind geboren laat worden ook. Iedereen die het goed vindt dat iemand na een ernstig ongeluk, met blijvende gevolgen, wil blijven leven, is dus pervers.

Wat ze een katholieke kerk verwijt, wil deze mevrouw straks massaal toepassen. En de mensen - of ze nu geliefden of familieleden zijn - die nu of straks tegenstribbelen zijn dus min of meer misdadigers. [2]

Het is een goed geformuleerde krankzinnigheid, die op zich al een prijs verdient, van een waakzame vrouw van onbesproken gedrag. Net zo onbesproken als dat van de Italiaanse president die weigerde de noodwet van Berlusconi te ondertekenen. Deze communist is natuurlijk een held in de ogen van Etty - helden moet je bejubelen, ook op NRC-blogs. De onbesprokenheid van Etty had ook iets 'communistisch'. Haar prominente rol in communistisch Nederland is bekend. Ze nam daar weliswaar afstand van (nadat ze enige tijd bij de NRC zat) en bevestigde haar afstand door te trouwen met een andere 'ex'-communist: Gijs Schreuders. Dezelfde Schreuders die erachter zat dat prof. J.A.A. van Doorn uit de NRC werd gesmeten.

Wat mevrouw Etty ook doet, ze doet het geloofwaardig. Toen de macht van de communisten niets meer voorstelde, werd ze natuurlijk anti-communist. Zij het dat de manier van denken niet veranderde. Dissidenten moest het zwijgen worden opgelegd (Van Doorn in de NRC; Fortuyn in het ganse land), de staat moest worden aanbeden, de religie als opium worden bestreden en de resten van de joodse moraal worden ausgerottet.

Wanneer het communisme als dekmantel om de moraal van het jodendom c.q. christendom te vermoorden, dan kies je een andere dekmantel: die van de NRC-columnist. Feiten doen er dan niet meer toe - doen er dan nog steeds niet toe. Dan wordt (blijft) Rome opeens "de paus en zijn antisemieten". Dan prevaleert de "onkreukbaarheid" van de ex-communistische president Napolitano de onaantastbaarheid van het leven zelf.

Welnu; hier zijn twee andere, kleine (voor Etty en de NRC klaarblijkelijk te kleine) feiten:

Ten eerste: De ethiek van Rome over de beschermwaardigheid van het leven is een uitvloeisel van inzichten, in de vorm van encyclieken en andere documenten, die juist vanwege de ervaringen van en de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog zijn vastgelegd. Naast toenadering tot de Joden (en tot anderen), het stimuleren van mensenrechten en organen als de VN en de EU, naast een pleidooi voor democratie, de "waardigheid van de mens" en nog vele andere inzichten, stelde "Rome" tegenover de beestachtigheid van het Nazisme een ethiek die het leven koste wat kost moest beschermen. Het is deze ethiek, die een nieuw "nazisme" koste wat kost wilde (en wil) voorkomen, die door Etty wordt geschandaliseerd. Je kunt er ethisch rigorisme in ontwaren, zoals zelfs de conservatief-katholieke Kreuz.net onlangs deed, maar de eerlijkheid gebiedt wel deze motieven te vermelden - een eerlijkheid die een NRC uiteraard niet bezit.

Ten tweede: Joods-achtige ex-communistisch-achtigen als Etty en zo kunnen een voorbeeld nemen aan echte Joden. Zoals Rabbijn Yehuda Levin, woordvoerder van 800 Amerikaanse orthodoxe rabbijnen. In een recente verklaring stellen deze rabijnen zich op achter paus Benedictus XVI. Levin: "I support this move to reconcile the traditionalist faction in the Church, because I understand the big picture, which is that the Catholic Church has a problem. There is a strong left wing of the Church that is doing immeasurable harm to the faith." [3]

Deze "big picture" is niet besteed aan de drijvers van 'Lux et Libertas'. Dirk Jan van Baar wees er op De Dagelijkse Standaard al op [4] dat alle reaguurders zo lyrisch zijn over het stuk van Elsbeth Etty: "De heilige Elsbeth bleek het onderbuikgevoel van haar NRC-lezers goed getroffen te hebben." De hetze van de NRC, en de reacties van het NRC/Geenstijl.nl publiek geeft aan dat de 'klassieke dictatuur' allang geboren is: onder de rook van de NRC.

Noten

[1] Katholieke dictatuur, Elsbeth Etty in haar blog op de NRC.nl d.d. 10 februari 2009

[2] Ik gebruik hier woorden uit mijn - wederom - geweigerde reactie op het discussieplekje bij Etty's blog. Wederom paste mijn tekstje niet tussen de vele lovende woorden richting Etty. De tekst:

"Volgens mevrouw Etty (ze buikspreekt via Vittorio Zucconi, hoofdredacteur van la Repubblica) mag een staat niet 'in het bed van patiënten (of geliefden) komen, ook niet 'met de beste bedoelingen'. Waarna volgt dat deze vrouw al '17 jaar wordt gemarteld'. Ik geloof niet dat mevrouw Etty dit serieus (en eerlijk) meent. Hoezo - als er in huiselijke kring gemarteld wordt, mag een overheid niets doen? Het zal d'r wel op neer komen dat marteling moet worden tegengegaan en dat de overheid van mevrouw Etty straks in elk ziekbed kruipt - met name dat van comapatiënten - om de stekker eruit te trekken. Een kulredenering dus, van deze mevrouw Etty. Wat ze een katholieke kerk verwijt, wil deze mevrouw straks massaal toepassen. En de mensen - geliefden en familieleden - die tegenstribbelen zijn dus min of meer misdadigers. Dat alle reaguurders zo lyrisch zijn over dit stuk geeft aan dat de 'klassieke dictatuur' allang geboren is: onder de rook van de NRC."

[3] Rabbi Speaks on Pope Benedict Controversy: Leftist Catholics Using Jews to Attack the Pope, Lifesitenews.com, Februar 10, 2009

[4] De heilige Elsbeth, Dirk Jan van Baar, De Dagelijkse Standaard, d.d. 11 februari 2009

Lux et Libertas

Was ik te ironisch? Te weinig invoelend met de tere liberale NRC-lezertjes? Of te weinig beledigend richting de paus? Ik zal het nooit weten. Mijn reactie heeft eventjes 'ter behandeling door de redactie' op de site van NRC Handelsblad gestaan, onder het discussieforum, om daarna te worden geëxcommuniceerd. Ook al had ik met mijn eigen naam ondertekend, verwezen naar mijn website (daar vroegen ze om) en een mailadres opgegeven van een niet-gratis provider. Wat heb ik fout gedaan?

Toegegeven, het was een waardeloos commentaar - zeg maar van het niveau NRC. Volgens deze krant - die zichzelf 'slijpsteen van de geest' noemt - moeten we het Vaticaan isoleren. Is de paus een oneerlijke man. En heeft Williamson geen recht op de hemelse eeuwigheid. En nog zo wat dingen. Dus is het commentaar van onze elitekrant: 'verbreek de diplomatieke verbindingen met het Vaticaan, er is toch weinig handel met dit ministaatje, en de kosten van een ambassade zijn hoger dan de baten.' Dit is zeg maar het niveau van een elite die Wilders, Fortuyn en anderen wegdemoniseert - desnoods tot in het graf.

Nu verlangt de Nederlandse elite dus dat een wederspannige 'bisschop' buiten het Koninkrijk van God wordt gezet (want dat is excommunicatie) en dat deze uitzetting "ex cathedra" geschiedt. Mocht men zelf in de hemel komen (men zegt er niet in te geloven, maar diep in het hart koestert men natuurlijk de twijfel die niets uitsluit) dan wil men niet met iedereen omgaan. Zoals men in dit tijdelijk leven niet met jan-en-alleman omgaat, zo wil men dat dan ook niet. En een 'ex cathedra'-tje is natuurlijk een extra verzekering dat dit ook niet gebeurt.

Maar goed, ik heb me dus rekenschap gegeven van het feit dat het niveau van de NRC zoiets is als Geenstijl.nl, maar dan met wat meer dure woorden. Waarom is mijn bijdrage dan toch geweigerd? Heb ik te weinig dure woorden gebruikt? Hier volgt mijn tekst:

"Nederland heeft gerelateerd naar haar grootte enorm veel diplomatieke betrekkingen met tal van landen en dus ook veel diplomaten in dienst. Met de kleinste en meest onbetekenendste landjes. Waarom maakt men van het Vaticaan een probleem? Het is een ministaatje, maar het instituut Roomse Kerk vertegenwoordigt nog altijd zo’n miljard gelovigen. Waarom zou hier geen belang in gelegen liggen om als Nederland betrekkingen te onderhouden met zo’n landje?
Het opzeggen is vanuit protest. Het is meteen het einde van elk protest. Vreemd.
En er zijn natuurlijk tal van landen waar ook ‘vraagtekens’ bij te plaatsen zijn. Want kennen Amerika of Rusland wel een door ‘ons’ gewenste scheiding van kerk en staat? Of Indonesië? Of Israël, met haar band tussen Ras en Staat?
In ieder geval hebben we geen problemen met een land als Turkije (die ontkennen alleen maar genociden, dat is volgens onze liberale kerk niet zo erg…)
En natuurlijk ook niet met China; die pleegt ze alleen maar in Tibet (zolang daar economische verdiensten tegenover staan, vergeven we ze dit, al dan niet als seculiere liberalen…)
Maar waarom eigenlijk wel betrekkingen onderhouden met landen van de EU die onze bevolking geprest hebben verdragen tegen hun zin te aanvaarden, en die onze regering pressen met de rug naar het volk te gaan staan? Kappen ermee!
En laten we ook de betrekkingen verbreken met schijndemocratieën, corrupte naties, gevaarlijke naties, afhankelijke naties enz.
Weet u wat? Laten we alleen betrekkingen onderhouden met onszelf. En laat de NRC alleen betrekkingen onderhouden met zichzelf. En niet met gelovige, domme, populistische en andersoortige burgers.
Of laat iedereen zelf de betrekkingen verbreken met iedereen die hij of zij niet aanstaat. Verbreek voor de zekerheid maar de band met elk medemens. Misschien schuilt er in de ander wel een religieus of vergevingsgezind mens. Brrrrr... Verbreken met die handel! Wees puur! Wees zuiver! Wees puriteins! Wees Lux et Libertas!"

Schokkend, niet waar? Niet geschikt voor oortjes die door de NRC zijn slijpgesteend (of ge-steenslijpt). Waarschijnlijk ben ik te brutaal. En de NRC houdt al niet van brutale pausen, dus laat staan van brutale gewone gelovigen van de straat. Gelovigen moeten nederig zijn, anders passen ze niet binnen de scheiding van kerk en staat. Verder lever ik de liberale economie te weinig op om van belang te zijn voor de liberale vrijheid van meningsuiting. De handel tussen mij en de NRC is, in geld uitgedrukt, erg weinig, of eigenlijk: niets. En daar kan een vrijheid van meningsuiting natuurlijk niet van leven.

Voor mij dus geen 'Lux et Libertas'; de verbindingen tussen de NRC en mijn persoon zijn verbroken. Het is mijn eigen schuld. Had ik ze maar niet op zulke foute gedachten moeten brengen. Jammer.

Benedictus en de rottigheid

Het Vaticaan heeft gesproken. Nogmaals. En met niets nieuws in haar boodschap. Maar ze moest wel. Na het gedram van de Duitse bondskanselier Angela Merkel, die in het belang van haar land meende te moeten suggereren dat de huidige paus de Holocaust niet onomwonden zou verwerpen. Dat dit de nodige irritatie in het Vaticaan zou oproepen was te verwachten. Het Vaticaan staat op dit moment echter dermate zwak dat ze de zwakzinnigheid van Merkel en van vele anderen toch moet beantwoorden.

Wat zegt het Vaticaan? Ik citeer de Volkskrant: "De standpunten van monseigneur Williamson over de Shoah zijn absoluut onaanvaardbaar en worden ferm afgewezen door de Heilige Vader', stelt het staatssecretariaat van de Heilige Stoel woensdag in een verklaring. 'Om te worden toegelaten tot bisschoppelijke functies binnen de Kerk, zal bisschop Williamson op absoluut onmiskenbare en publiekelijke wijze afstand moeten nemen van zijn opvattingen aangaande de Shoah." [1]

Niets nieuws dus. Williamson moet om als bisschop te functioneren niet alleen afstand moeten nemen van zijn standpunten en opvattingen aangaande de Shoah, hij - en de anderen van de orde van Pius X - zullen ook het Tweede Vaticaanse concilie moeten aanvaarden, benevens het Magisterium van alle Pausen die er sindsdien zijn geweest [2]:

"For a future recognition of the Fraternity of St. Pius X, the full recognition of the Second Vatican Council and the magisterium of Popes John XXIII, Paul VI, John Paul I, John Paul II and Benedict XVI himself is an indispensable condition."

Niets nieuws dus. Men wist het al en men had het kunnen weten. Het Vaticaan had kunnen weten wie Williamson was via een druk op de knop bij Google; de media hadden niet veel meer moeite hoeven doen om deze boodschap reeds te kennen. Men had het kunnen weten, en misschien wist men het ook al. Opinievorming is een spel, zij het een venijnig spel.

Moderne opinievorming is in onze dagen weinig meer dan afrekening. Men heeft een hele voorraad munitie. Er zijn tal van doelen die bestookt gaan worden. Moderne opinievorming is als een legereenheid die een vijandige stad binnentrekt: goed voorbereid, geënsceneerd, propaganda omhuld met lood en staal.

Zonder aanleiding geen verhaal. En die aanleiding is er: bisschop Williamson ontkent de Holocaust. Dat is verwerpelijk, maar wat zegt dit over zijn katholiek-zijn? Weinig. Wat zegt dit überhaupt over katholieken? Niets. De meeste negationisten (of althans mensen die men daarvan zou kunnen verdenken) zijn naar mijn weten a-religieus, of zelfs antireligieus. Zoals ik al eerder schreef, in mijn artikel Benedictus en wij, kunnen wij naar de beweegredenen van Williamson slechts gissen; zelfs speculatie is hier een lastige zaak. De beweegredenen van de media worden steeds duidelijker. En daarmee die van de Romeinse curie. Een opvallende zinsnede uit het belangrijke Duitse opinieweekblad Die Zeit wil ik u niet onthouden:

"Und in Zeiten, in denen die christlichen Gemeinden über Mitgliederschwund und Priestermangel klagen, Gotteshäuser verkaufen müssen und ihr Einfluss auf die Gesellschaft schwindet, scheinen auch Vertreter der Amtskirche in der Bruderschaft eine Art Jungbrunnen zu sehen. Doch der Schein trügt. Dem Neuen tritt die Bruderschaft nicht aufgeschlossen gegenüber. Sie setzt auf Messen auf Latein, nach dem tridentinischen Ritus. Die Pius-Bruderschaft sieht andere Religion nicht als gleichberechtigt an und akzeptiert nur einen Heilsweg – den eigenen. Die Ökumene, Laien-Mitarbeiter in der Kirche und wichtige Ämter für Frauen lehnen die Traditionalisten strikt ab." [3]

U leest het goed: dat men de eigen religie - d.i. de katholieke - slechts als de ene ware heilsweg ziet, wordt ze voorgeworpen als zijnde 'niet openstaande voor het nieuwe'. Sinds wanneer zijn agnosten en atheïsten geïnteresseerd in meerdere heilswegen?

Het venijn zit niet alleen diep, het is ook groot. Massaal keren de media zich tegen het Vaticaan, waar ze trouwens allang mee bezig waren. Maar wat het geheel extra interessant maakt is het samengaan van tal van sprekende en zwijgende stemmen. De stemmen van de media worden gepaard met stemmen uit de katholieke wereld en die van andere christenen. Dat zogenaamde mede-christenen meedoen in dit spel van obstructie is erg. Dat katholieken er aan meedoen is nog erger. Het gebrek aan innerlijk gezag is schrijnend, zowel onder geestelijken als onder theologen.

Men zegt wel dat Benedictus had kunnen weten wat er leefde onder de broederschap Pius X en dat hij dat wellicht ook deed. Wat hij waarschijnlijk ook weet, is de totale verwording van de katholieke kerk in West-Europa. Volgens Jean-Pierre Wils, de uitgetreden en zichzelf ontkerstenende hoogleraar theologie uit Nijmegen, heeft deze paus West-Europa afgeschreven: "Ik vermoed dat de kerk West-Europa heeft opgegeven. Daar wonen voornamelijk papieren katholieken. De groep die nog gelooft in de idealen van het Tweede Concilie, in een moderne, liberale kerk, sterft langzaam uit." [4]

Wils zou wel eens gelijk kunnen hebben. Wie de geluiden hoort van - met name Duitstalige - bisschoppen en kardinalen, bespeurt nog maar weinig innerlijke eerbied voor de heilige vader. Het ontzag voor het ambt is weg. Het geloof doet er niet meer toe - Wils: "Velen vinden de screening door de rooms-katholieke kerk ronduit vernederend. Van een dialoog tussen bisschoppen en theologen is al lang geen sprake meer. De kerk vindt ons lastig, te kritisch". Theologen mogen dus niet meer worden beoordeeld op hun geloof, wat telt is het openstaan voor democratie en politieke correctheid.

Net zo bont, of nog bonter, maakte het de Protestantse Kerk in Nederland. Deze riep het Vaticaan op om Williamson buiten de kerk te zetten [5]. Wablief? Staan deze mensen - die van de PKN - er dan zelf niet buiten? Willen zij samen met Williamson buitenstaan? Het is toch dezelfde PKN die ruimte laat aan atheïstische dienaren van het Goddelijk Woord? Met andere woorden: dominees? Heeft men zelf niet in 2004 predikanten vervallen verklaard van hun ambt alleen omdat deze slechts wilden blijven bij de oude grondslag van de Hervormde Kerk, namelijk de Calvinistische belijdenisgeschriften? Wie met zoveel gemak mensen buiten de kerk smijt vanwege hun rechtzinnigheid, en godsloochenaars op hun post laat, heeft als kerkgenootschap geen enkel recht van spreken.

Erger dan de valse stemmen uit protestantse en atheïstische kringen zijn die uit de katholieke kringen zelf. Behalve Wils zijn er tal van anderen die van zich doen spreken. In het Belgische dagblad De Standaard stonden gisteren twee bijdragen van katholieke theologen die van leer trokken tegen Benedictus en het Vaticaan: de Tilburgse hoogleraar 'Cultuurgeschiedenis van het Christendom' Peter Nissen en de Leuvense hoogleraar 'Kerkelijk Recht' Rik Torfs.

Volgens Nissen [6] heeft Benedictus geweten wat voor vlees hij in de kuip had en heeft hij dit voor een hoger doel op de koop toegenomen. Daar zit wat in. Ook stelt hij dat excommunicatie een 'verbeteringsstraf' is en dat de gronden voor deze straf niet zijn weggenomen, namelijk de bisschopswijdingen buiten toestemming van de paus. Om op het laatste punt eerst in te gaan. Volgens mij zijn gronden voor excommunicatie formeel gesproken: de geloofsafval, de publieke, formele ketterij en het formele schisma. Het is interessant om te vernemen hoe het Vaticaan tegen deze zaken aankijkt, aangezien deze losstaan van de uitlatingen van Williamson. Van geloofsafval en formele ketterij lijkt mijns inziens geen sprake. Blijft over het schismatieke argument. Het is waar: de aanleiding - de bisschopswijdingen - blijft bestaan. Maar in tegenstelling tot Paus Johannes Paulus II, lijkt de huidige paus dit feit toch anders te wegen.

Er zijn vele daden van schisma opgetreden de afgelopen decennia. Vele katholieken houden oecumenische diensten waar alle regels worden getreden, het misoffer wordt geminacht. Soms worden zelfs vieringen met niet-christenen gevierd. Vaticanum II bleek en blijkt van elastiek voor tal van gelovigen in West-Europa. Het is absurd om in een klimaat als dit de mensen van Pius X geëxcommuniceerd te laten. Meer dan de meeste anderen hechten deze mensen aan de Traditie. Meer dan de meesten onderschrijven ze de geloofswaarheden van de Katholieke Kerk. Waarbij moet worden opgemerkt dat het Vaticanum II (evenals het magisterium van pausen) niet geldt als geloofswaarheid - zoals prof. dr. Georg May - emeritus hoogleraar Kerkelijk Recht in Mainz - opmerkte in de Junge Freiheit van 6 februari. En ook iemand als Paul van Geest merkte al eerder op dat dit niet de eerste excommunicatie is die door de huidige paus wordt opgeheven.

Maar het is zeer wel mogelijk dat Benedictus een stap heeft gezet waarbij hij wel degelijk wist wat de gevolgen zouden kunnen zijn. En die hij dus voor lief neemt. Misschien wil hij doen waar talloze modernisten zo bang voor zijn. Of zo'n weerzin voor hebben, zoals de Leuvense katholieke kerkelijk hoogleraar Rik Torfs, die in De Standaard schrijft:

"De huidige paus is dus geen nazi, maar wel een sentimenteel conservatief. Mensen van dat slag zullen zelden zelf gaskamers installeren, maar ze zijn evenmin ongevaarlijk. (...) De houding van de paus laat zien hoe pervers schijnbaar goedaardig conservatisme wel kan zijn. (...) De conservatief probeert vormelijkheden uit het verleden overeind te houden, ook al is de morele prijs daarvoor onfatsoenlijk hoog. De schone schijn is dus belangrijker dan de moraal. Door oude rituelen te koesteren, minimaliseert de paus op indirecte wijze de Holocaust. (...) Hij is gewoon een conservatief in de enggeestige zin van het woord. En daarin is hij niet origineel. (...) Laten we ons hoeden voor het conservatisme, al oogt het lieflijk en goedmoedig. Want weemoed kan meedogenloos zijn, en schijnbare verfijning scherper dan een scheermesje. [7]"

Deze redenering is perfect op alle traditionele denkstromingen toe te passen, inclusief het orthodoxe jodendom zelf. Torfs verwijt de paus "schijn" en het gebrek aan "moraal". Welke moraal bedoelt Torfs? Die van het Evangelie die herders van de Kerk gelast om te blijven gaan met zondaars, zonder de zonde te vergoelijken, alleen al omdat zo'n zondaar tot het "verlorene van het huis Israëls" behoort? Deze christelijke moraal is de wereld, de Farizeeërs, Torfs en de andere huichelaars een doorn in het oog. De huichelaars geloven namelijk dat omgang per definitie besmet maakt.

De Kerk leert anders. Een vertegenwoordiger van Christus hoeft, net als Christus Zelf, niet zo bang te zijn voor besmetting indien hij ambtelijk optreedt en van meet af aan duidelijk maakt wat het Evangelie ons gebiedt en wat de Wet van God ons gebiedt. Het Evangelie verwerpt de haat - dus ook het antisemitisme - en de Wet verwerpt het valse getuigenis. In beide gevallen is er sprake van een intentie. Iemand die liegt dat God niet bestaat, kan dit oprecht doen, en zodoende tot een gesprekspartner worden. Iemand die het Jodendom haat, oprecht, en dit op een integere manier verpakt in een haat van het conservatisme, zoals prof. Torfs doet, wordt ook niet de Kerk uitgesmeten (Torfs is zelfs nog kerkelijk hoogleraar).

Meneer Torfs is een moralist. En wie het Evangelie in stelling brengt, zoals de paus doet, brengt in de ogen van Torfs slechts de "schijn" in stelling. Torfs begrijpt weinig van het christelijk geloof. Zelfs voor de Joden die het Evangelie van Jezus Christus verwierpen, bleef (en blijft) er een belofte van Godswege en eveneens een zekere geloofsgemeenschap met God. En zelfs de Joden die Christus vermoord hadden, werden niet afgeschreven, maar werden bepreekt door de heilige Stefanus. En ook na de dood van Stefanus bezocht de apostel Paulus de synagogen om daar Joden op te roepen tot bekering. Ik wil dit er maar mee zeggen: het is een oerchristelijke grondtrek om ver te gaan in het bejegenen van zogenaamde 'tegenstanders' om zo de gemeenschap te bewaren. Anderen hebben in andere media al het voorbeeld van de parabel van de Goede Herder genoemd die de 99 schapen achterliet om op zoek te gaan naar het ene, verloren schaap. En de voorbeelden van zulke 'verloren schapen' die het Evangelie geeft, zijn meestal lieden die op grove wijze de zeden en wetten van Mozes met voeten hadden getreden en overtreden.

Daar heeft Torfs geen boodschap aan. Oude rituelen zijn inherent aan de Holocaust. De rituelen die zijn verwant met de Oudtestamentische tempeldienst, de gelouterde traditie van het oude Israël zoals die vanuit de synagoge in de Kerk is overgezet, zijn volgens Torfs zelfs synoniem met het Kwade. Daarmee plaats Torfs zich in de lijn met tal van negationisten en semi-negationisten zoals Richard Dawkins, die het Jodendom in het centrum van het Kwaad plaatsen. Merkwaardig toch hoe de weerzin tegen de oude Israëlitische elementen zich vermengen met eenzelfde weerzin tegen vermeend nazisme? Want wat Torfs natuurlijk wel weet, en tweederangs intellectuelen als Wils en Kimman natuurlijk ook (en zelfs iemand als prof. Erik Borgman spijtig genoeg niet door lijkt te hebben [8]), is dat de Traditie niet alleen nooit is afgeschaft, maar ook nog steeds tot de backbone van de Kerk behoort. Het smalen van Torfs op de priester met de rug naar de mensen, gericht naar het altaar, is het smalen op de voortzetting van de Joodse tempeldienst èn op de God die op deze wijze wordt aanbeden. Dit 'ritueel' is naar mijn weten nooit door wat voor concilie dan ook afgeschaft, en Torfs weet dit natuurlijk ook. Het lijkt juist zijn bedoeling om het nazisme tezamen met de Traditie in het hart van de Kerk te plaatsen. De vuigheid druipt er dan ook af in wat Torfs verder insinueert:

"Ratzinger is geen nazi. De verleiding is groot hem wel als dusdanig te portretteren. Werd hij immers niet in 1941, weliswaar gedwongen, lid van de Hitlerjugend? En komt hij niet uit Beieren, waar Adolf Hitler zo graag verbleef en waar de Lederhosen in de ogen van velen gelden als een voldoende bewijs van een uiterst rechts gedachtegoed? Ten onrechte overigens. Ideeën moeten niet in de broek, maar in het hoofd worden gezocht. En neen, Ratzinger is geen nazi. De kerk verwerpt heel duidelijk het nazisme, waarbij ik overigens de exacte rol die paus Pius XII tijdens de tweede wereldoorlog speelde, in het midden laat."

Hoezo is bij Torfs op voorhand al de verleiding groot om "Ratzinger" (waarom noemt hij hem als kerkelijke prof. geen "Benedictus"?) als nazi te bestempelen? Waarom suggereert Torfs dat Pius XII niet het Nazisme heeft verworpen? Hoezo suggereert hij dat Pius XII, die vele Joden het leven heeft gered, misschien een Nazi zou zijn? Waarom het besmeuren van een Benedictus, vanwege zijn afkomst, om daarna net te doen alsof Torfs het is die deze paus vrijpleit?

Het aanrotzooien met historische feiten is slechts voorbehouden aan renegaten als Torfs cum suis. De gaskamers zijn immers niet voor het eerst ontwikkeld door 'de' Duitsers, maar door de door Torfs bewonderde verlichtte Franse Revolutionairen die deze vinding - tevergeefs - wilden toepassen in de Vendée. En Torfs is even doortrapt wanneer hij stelt: "En wat te denken over de verfijnde Duitsers van net voor de Eerste Wereldoorlog, de kampioenen van de cultuur en van de Bildung, figuren die zo uit De Toverberg van Thomas Mann konden zijn geplukt, en die desalniettemin met droge ogen miljoenen jongeren de dodende loopgraven injoegen?" De miljoenen doden die door liberale Engelsen en laïcistische Fransen de dood in werden gejaagd, vergeet Torfs gemakshalve, en even gemakzuchtig doet hij alsof de Eerste Wereldoorlog een tafereel was van een Duitse agressor en talloze andere slachtoffers. Ik weet niet hoe het in Leuven is, maar op de Nederlandse universiteiten is dit beeld toch wel wat bijgesteld - of is dit ook een vorm van ongeoorloofd revisionisme?

De weerzin tegen alles wat conservatief, christelijk en nog wat meer is, vindt bij Torfs haar hoogtepunt wanneer hij Benedictus beschuldigt niet tegen de stroom in te roeien (hoe zwakzinnig kun je zijn om nu met zo'n beschuldiging aan te komen zetten?), maar mee te liften op een conservatieve mode. Met name in Vlaanderen zou dit volgens Torfs 'niet onschuldige' gedachtegoed de laatste jaren nogal populair zijn geworden. Wat insinueert Torfs hier? Doet hij hier een laffe aanval op de enkelingen in Vlaanderen die zich conservatief noemen, zoals: Bart de Wever, Herman de Dijn en Matthias Storme?

Was het niet deze laatste 'collega' van Torfs die opkwam voor Israël en de Joden toen de Katholieke (!) Universiteit van Leuven meende tijdens een hoogmis op 2 februari een oproep te doen die, volgens prof. Storme, neerkwam op "Kauf nicht bei Juden!" [9] Storme eindige zijn verontwaardigde reactie met: "Ik schaam me over mijn alma mater en zeg dat dus ook. Het zal mijn carrière niet bevorderen, maar ik kan niet anders." Torfs heeft dit natuurlijk gelezen. Hij pareert de kritiek op 'zijn' aanval op het Jodendom - die hij samen met de universiteit in Leuven deed, met een aanval op de verdedigers van Israël en de Joden.

Twee vliegen in één klap. Nee, drie vliegen. Nee, vier vliegen: nazisme, katholicisme, conservatisme en semitisme allemaal tegelijk het afvoerputje doorgespoeld. Burke, Benedictus, Mozes en de historische Jezus, allemaal in hetzelfde massagraf gegooid als waar de bruine modernisten al lagen weg te rotten. Een hoop zand erover van Torfs, Wils en dergelijken. En een grote vlag erop geplant met te tekst: "Kauft nicht bei uns!" Want dit is de les: je kunt nog zo bewogen zijn met Israël en het Jodendom; één enkele misstap c.q. onbegrepen stap bezorgt je een plaats in dit massagraf. En je kunt nog zoveel doen om het Israël en de Joden moeilijk te maken, maar één enkele politiekcorrecte verontwaardiging is voldoende om alle antisemitische zonden weg te wassen.

Dit is niet alleen de wereld waarin Benedictus staat; het is ook de Kerk waarin hij opereert. Het is rottigheid versus rottigheid, en de kunst om onder de rottigheid het goede te vinden, terug te vinden en in te zetten voor de Kerk. Benedictus' keuze om de Kerk niet alleen over te laten aan lieden als Torfs, maar om ook Traditionalisten een plek te geven in dit bizarre spel, is niet geheel van redenen ontbloot. Ongeacht het feit dat een Engels-Argentijnse bisschop hier met grote moddervoeten doorheen stampt.

Bronnen:

[1] Vaticaan: Williamson moet uitspraken intrekken, de Volkskrant, 4 februari 2009

[2] Vatican Clarification on Lefebvrites, Holocaust, Zenit.org, Februar 4 2009

[3] Fundamentalisten des Herrn, Hauke Friederichs, Die Zeit, d.d. 3, Februar 2009

[4] 'Paus heeft West-Europa opgegeven’, interview in de Volkskrant, d.d. 1 februari 2009

[5] PKN: zet Williamson uit de kerk, Nederlands Dagblad, d.d. 5 februari 2009

[6] Heeft de paus het niet geweten?, van prof. Peter Nissen, De Standaard 5 februari 2009

[7] De paus en de gaskamers, prof. Rik Torfs, De Standaard 5 februari 2009

[8] Paus moet afstand nemen van tradities, prof. Erik Borgman, BN DeStem, 5 februari 2009

[9] Een oproep "Kauf nicht bei Juden" uitgezonden door de KU Leuven, weblog prof. Storme, 3 februari 2009, en zijn verduidelijking Enkele verduidelijkingen tussen licht en mis, 4 februari 2009

Benedictus en wij

Ook ik schrok van de berichten rond bisschop Williamson en zijn bizarre uitlatingen voor de Zweedse TV. Ook ik hield en houd mijn hart vast wanneer ik denk aan de uitwerkingen in de publieke opinie, bij gewone gelovigen en bij 'onwetenden'. Ook ik had graag meer helderheid en snelheid in de reacties van het Vaticaan verwacht, zeker nu men heeft verklaard niet goed te zijn ingelicht. En ook ik vraag me af hoe doordacht traditionele katholieken denken en handelen wanneer ze een 'bisschop' Williamson jarenlang de meest zotte dingen laat roepen. Toch ben ik blij dat de excommunicatie van de Levebristen is opgeheven. Wat de opiniepeilingen ook zeggen, de toekomst van Europa hangt af van een Katholieke Kerk die haar historische en traditionele wortels weer ontdekt, erkent en gaat uitdragen.

Ik hoop dat Benedictus in staat is deze klap op te vangen en de schade te beperken. En ik hoop dat de traditionalisten van Pius X harde lessen zullen trekken uit deze affaire. Maar de strijd voor de traditie en de waarheid moet doorgaan. De wurggreep van ontspoorde lieden als Williamson doodt traditie en waarheid. Net zoals de wurggrepen van modernisme, het 'Holocaust'-verleden en de islam dat doen.

Ook al geloven de meeste mensen, ook de meesten die zich 'gelovig' noemen, niet meer in een hel, toch is deze niet-bestaande hel voor moderne gelovigen en ongelovigen niet leeg. De hel wordt bevolkt door antisemieten en soortgelijke voorlopers van bisschop Richard Williamson. In tegenstelling tot het Evangelie dat leert dat slechts de zogenaamde "zonde tegen de Heilige Geest" onvergeeflijk is, leert de kerk van de modernisten een ander Evangelie: alles is op voorhand vergeven, behalve antisemitisme en negationisme. De Joden hoeven zich niet meer te bekeren, althans volgens de critici van de traditionele christelijke leer. En de antisemieten kunnen zich niet bekeren. Want zij staan er buiten. Hun excommunicatie is onverbiddelijk en eeuwig. Ik chargeer hier, en ik hoop niet op voorhand al lezers te beledigen of te schokken. Maar de verontwaardiging van Hans Küng omtrent de kwestie "Williamson" maakte voorgenoemde gevoelen bij mij los [1]. Deze 'theoloog' van de al-verzoening en van een 'lege hel' is namelijk verontwaardigd over de misstappen van het Vaticaan inzake Williamson. Er zijn veel 'verontwaardigden'. De theoloog Wils uit Nijmegen is zelfs de Katholieke Kerk uitgestapt vanwege deze affaire. Nu maakte de snelheid van zijn stap de geloofwaardigheid ervan niet groter. Het was bij hem een zogenoemde 'laatste druppel' - iets dat ook uit de verontwaardiging van vele anderen spreekt. Al jarenlang ziet men de Katholieke Kerk afglijden naar een - in hun ogen - traditionalistisch en reactionair bolwerk. Of zoals Wils zegt: "Afgelopen weekeinde bereidde ik de Holocaust Memorial Day-lezing voor. Toen realiseerde ik me dat ik me niet meer met het anti-moderne, anti-plurale en totalitaire van de kerk wilde associëren. Het lukte niet meer." [2].

De hetze tegen Rome houdt ondertussen aan. Vandaag verschijnt er in de Volkskrant een paginagrote aanval op Rome waarin zelfs een handleiding wordt gepubliceerd hoe mensen op een eenvoudige wijze direct (!) hun lidmaatschap van de (!) kerk kunnen opzeggen [3]. En het zal voorlopig nog wel doorgaan. De hetze was namelijk al lang aan de gang. De verklaring van het Vaticaan over 'gender' werd door Europa haast vijandig ontvangen. Zelfs de Nederlandse regering riep de pauselijke nuntius in ons land daarvoor op het matje [4]. De uitspraken over de negatieve gevolgen van de pil voor onder meer het milieu, gedaan in de Vaticaanse krant Osservatore Romano, moesten het eveneens ontgelden [5]. De huidige hetze vanwege Williamson is dus slechts een voortzetting, zij het een voortzetting in crescendo.

Te midden van een schimpende wereld is het opeens stil geworden in traditionele, katholieke kringen. Het enige wat klinkt, zijn zo nu en dan verklaringen van verontwaardiging en van distantiëring. Nu weer is er de verklaring van katholieke Franse intellectuelen zoals Rémi Brague, René Girard en Paul Thibaud. Men weet zich geen raad met de beslissing van Paus Benedictus XVI om de excommunicatie van - met name Richard Williamson - op te heffen [6]. Het is geen vreemde reactie. Ook ik ben verward en verbouwereerd over de gang van zaken.

Ook ik ben een beetje van slag en begrijp daardoor de verwarring van de anderen. Tenminste: die van de gelovigen, de katholieken en van hen die deze paus hoog hebben. Want ondanks de waardering voor de huidige heilige vader is het toch even slikken wanneer er zo pontificaal een negationist in ere wordt hersteld. Is zoiets niet vragen om moeilijkheden? En dit terwijl de kerk al zo vaak zwaar onder vuur ligt van de Europese Unie, de media en de opinieleiders? Verwarring is dus te begrijpen; verontwaardiging echter niet.

Er is geen reden voor verontwaardiging. De Katholieke Kerk verwerpt in alle toonaarden elke vorm van antisemitisme. En er is niet de minste aanleiding om daar - ook wat betreft de huidige paus - aan te twijfelen. En ook: het intrekken van een excommunicatie klinkt heel wat, maar is minder dan veel mensen denken. Williamson is nu niet opeens een erkende bisschop geworden in de Katholieke Kerk. De eis van erkenning van de leer blijft onveranderd overeind staan en de kerken van Pius X zijn nu niet opeens erkend [7]. Wat Benedictus heeft willen doen, is gehoor geven aan een oproep om deze barrière weg te nemen - die van de excommunicaties van vier 'bisschoppen' - om zo de weg vrij te maken voor gesprekken tot toenadering. Waarbij Rome de regie in handen heeft en houdt.

Voor de rest valt er veel te zeggen, maar over de belangrijkste zaken kan nog weinig zinnigs worden gezegd. Het is wachten op een verklaring van de paus die hier op in zal gaan. Gezien het tumult onder de bisschoppen, waaronder zelfs de Oostenrijkse kardinaal Schönborn, mogen we aannemen dat zo'n verklaring er zal komen. Maar de molens van het Vaticaan malen zeer langzaam. Dus op wat Rome gaat zeggen zullen we nog even moeten wachten.

Verder is er het wachten op wat de Pius X genootschap gaat doen. Hun eerste reactie was een spreekverbod voor Williamson, een verbod om waar dan ook voor te gaan, een distantiëring van zijn uitspraken en een spijtbetuiging richting het Vaticaan. Of dat genoeg is, waag ik te betwijfelen. Want Williamson heeft mijns inziens willens en wetens de relatie tussen Pius X en het Vaticaan beschadigd, evenals de reputatie van het genootschap Pius X en de naam van de overleden Paus Pius X. Het televisie-interview was weliswaar al lang opgenomen, maar Williamson wist natuurlijk al langere tijd van de gesprekken tussen Bernard Fellay, hoofd van de orde van Pius X, en het Vaticaan. Op 15 december vorig jaar had Mgr. Fellay weliswaar een oproep doen uitgaan richting Benedictus om de excommunicaties in te trekken. Hij had daarbij uitgesproken dat Pius X de paus als leider van de Kerk erkende, de Katholieke Kerk als ware Christelijke Kerk en haar leer als de enige juiste. Dat was halverwege december, maar we mogen er van uitgaan dat de voorbereidingen hiervoor al langere tijd aan de gang waren.

Williamson heeft dus kunnen weten wat hij beschadigde en besmeurde. Hij kon wel nagaan dat niet alleen de katholieke Kerk door zijn uitspraken er van langs zou krijgen, maar dat ook zijn eigen orde, die van Pius X, sterk zou worden beschadigd, en misschien zelfs gefnuikt in haar streven naar eenwording met Rome, om maar niet te spreken over haar voortbestaan. De meeste effectieve manier om je hele omgeving te besmetten met het 'bruine virus' is immers door het negationisme hardop te gaan verkondigen, en dan ook nog als katholieke geestelijke op de televisie. De ophef van de ophanden zijnde zaligverklaring van paus Pius XII - en het bevriezen hiervan - onder met name de Joodse gemeenschap is nauwelijks geluwd en nog steeds ligt het Vaticaan onder vuur vanwege de uitspraken van Benedictus XVI over 'gender' en homoseksualiteit. En dan nu dit.

Behalve bij de inhoud van de beweringen van deze Williamson zijn er dus ook vraagtekens te plaatsen bij zijn motieven. Niet dat die zijn uitgesproken. Blijkens de inhoud van het televisie-interview is daar ook niet naar gevraagd. Wat voor de media telt is het feit dat hij dit gezegd heeft en dat dit niet door de beugel kan. De vraag naar de motieven vindt men blijkbaar minder interessant. Interessant voor de critici van Pius X - en die van Benedictus - is wat men erbij kan halen. Zo zouden opeens alle leden van Pius X antisemieten zijn omdat men voor de bekering van de Joden is. Uit het feit dat men het Tweede Vaticaanse concilie verwerpt leidt men af dat Pius X vasthoudt aan het feit dat alle Joden collectief verantwoordelijk zijn aan de dood van Jezus Christus. Ook het feit dat men tegen een dialoog met andere godsdiensten is, werd in sommige media opeens als 'bewijs' aangevoerd voor het antisemitische gehalte van deze orde. De orde zou een geur van Action Française uitademen, van de collaboratie van het Vichy-regiem. (Alleen al het feit dat de vader van Mgr. Marcel Lefebvre in een Duits concentratiekamp door de Nazi's is omgebracht [8], maakt deze bewering tot een lachwekkende schimpscheut.)

De uitlatingen van een Williamson mogen dan verwerpelijk en bizar zijn; dit feit alleen maakt nog niet alle kritiek tot zinnige kritiek. Dat Benedictus een Duitser is, wordt er in de NRC Handelsblad bijgehaald door Youp van 't Hek. Dat Pius XII gezwegen zou hebben over het lot van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt er in de NRC Next bijgehaald door Dirk Verhofstadt. Alle leugens en onzin krijgen gewicht door de uitspraken van Williamson. Ondertussen wordt deze paus - in de persoon van zijn nuntius - nogmaals op het matje geroepen door Maxime Verhagen [9], de afvallige Nederlandse katholiek (hij weet alleen zelf nog niet dat hij dat is). Zelfs een Nederlands Dagblad vond het onbegrijpelijk dat zelfs een ChristenUnie meedoet om de 'plaatsvervanger van Petrus' keer op keer ter verantwoording te roepen [10]. Waar een PvdA opeens terughoudend kan zijn, zijn Christenen er als de kippen bij hun verachting voor de Katholieke Kerk bot te vieren.

Ondertussen kan de Katholieke Kerk geen kant op. Het voortdurende gedram van Joodse c.q. Israëlische krachten, het verstikkende beroep op de Holocaust dat elke kritiek op Jodendom tot variant van het negationisme bombardeert, maakt elke poging om zich te verdedigen bij voorbaat kansloos in media en politiek. Voor de Kerk gelden andere standaarden dan voor de anderen. Israël ziet er geen been in om innig samen te werken met een land dat stelselmatig de genocide op de Armeniërs ontkent: Turkije - ondanks het feit dat er in Israël een oeroude Armeense gemeenschap leeft (net zoals Amerika - ondanks haar sterke pro-Joodse politiek - hier geen onoverkomelijke obstakels ziet). En het feit dat Joden een enorm aandeel hebben gehad in de moord onder Stalin van vele miljoenen orthodoxe Christenen hoeft niet eens te worden ontkend - men negeert deze feiten simpelweg. Het feit dat Paus Pius XII vele honderdduizenden Joden heeft gered van de Nazi's wordt eenvoudig weggevaagd door zijn vermeende zwijgen (of het niet expliciet genoeg spreken), dit terwijl de Israëlische historicus Tom Segev in zijn boek The seventh million: The Israelis and the Holocaust (1993) heeft aangetoond dat de zionistische leiders in Palestina geen belangstelling hadden voor de Holocaustslachtoffers, tenzij ze bruikbaar waren voor de opbouw van de Joodse gemeenschap in het mandaatgebied [11].

Uiteraard zijn dit soort feiten geen vrijbrief om maar te roepen wat je denkt en alles goed te vinden wat lieden als Williamson zeggen. Integendeel. Het laat wel zien dat genocide-ontkenning geen 'christelijk' probleem is met Joodse morele aanklagers. De Amerikaanse katholieke schrijver John Zmirak wees er op TakiMag.com fijntjes op dat "we all have our crackpots" [12] en dat de Joodse beschuldigingen aan het Vaticaan niet helemaal zuiver klinken:

"Well, I’d like to turn the tables: How forthright were Jewish organizations in the 1920s in denouncing Stalin’s genocide in the Ukraine? Where are the statements by Zionist groups decrying the persecution of the Catholic Church in Mexico in the 1920s, in Spain in the 1930s? Can anyone point to action by Jewish groups that saved hundreds of thousands of Catholic lives? I’d be happy to hear of them. But in their absence, I’m not going to blame “the Jews” for Bolshevism any more than they should blame the Catholic Church for the Nazis. And I won’t hold a grudge against Jews or Jewish groups because they didn’t risk their own necks to help save ours. We are none of us perfect."

Met andere woorden: laat iedereen zich met zijn of haar eigen vuiligheid en idioten bemoeien in plaats van elkaar meteen te bestoken met vernietigende verwijten. Als de paus vanuit onwetendheid onachtzaam is omgegaan met Williamson is dat zijn adviseurs te verwijten [13], maar daarmee is er nog geen reden om, zoals de Joodse organisaties dat doen, meteen de hele Rooms-katholieke Kerk in de hoek van negationisme en neonazisme te plaatsen. Het fundamentele wantrouwen tussen Vaticaan en Jodendom blijkt in deze dagen vooral een fundamenteel wantrouwen vanuit het Jodendom te zijn tegen een Vaticaan dat nu weliswaar een misslag heeft gedaan, maar steeds weer de Joden tegemoet wil komen.

Tevergeefs blijkt nu. Zonder uitleg af te wachten, keert men zich meteen tegen het Vaticaan. Vertrouwen en toenadering blijkt nooit een grond te hebben gehad, ondanks de inspanningen van en na Vaticanum II. Naast het vertrouwen zonder inhoud is er de vergeving zonder grond. Zowel de Franse katholieke intellectuelen spreken over het vergeven van zondaren, als Mgr. Bernard Fellay van Pius X, als ook Williamson zelf toen hij spijt betuigde over de gevolgen van zijn uitspraken. Er is echter geen vergeving zonder spijt en zonder boetedoening. Er is vergeving en verlossing mogelijk voor hen die de verlossing aannemen en geloven. Niet beleden zonden, als ook de gevolgen van schuld moeten worden uitgeboet, hetzij in dit leven, hetzij in het vagevuur na dit leven. Dit geldt voor Williamson; dit geldt voor de Joden. De roep om uitsluiting van een Williamson buiten de Kerk, door zowel katholieken, onwetenden als Joden, is dan ook ongehoord. Want zelfs een negationist die gelooft en de verlossing door God aanvaardt, kan de communie en de verlossing van de Kerk ontvangen en hoort dus thuis in de Kerk buiten welke er immers geen zaligheid is. Grove fouten, zoals die van Williamson, kunnen iemand weliswaar boetwaardig maken, maar ook een gelovige idioot blijft een kind van de Kerk. Daar hebben buitenstaanders niets over te zeggen.

Een crisis als deze heeft naast veel nadelen ook een voordeel. Juist in een nijpende situatie als deze zeggen veel mensen wat ze denken en laten zien hoe ze zijn. Niet alleen de Jezuïet Kimman valt nu door de mand als het gaat om zijn kritiek op de Tridentijnse Mis, ook een Willem Breedveld gebruikt de affaire Williamson om in het dagblad Trouw zijn haat tegen alles wat antimodern is ten toon te spreiden [14]. Met de woorden van een mederedacteur beschrijft hij Paus Pius X:

"Katholieken die democratie, tolerantie, de scheiding van kerk en staat positief begroetten, ze waren hem een gruwel. Pius zag trouwens de hele wereld ten onder gaan aan atheïsme, zedenverval, universitaire hybris, de macht van Joden en vrijmetselaars, één grote samenzwering van Darwin, Faust en Freud. In zijn ’Pascendi’ zette hij de toon voor een interne, giftige kerkoorlog. Modernisten zijn ’holle praters en verleiders’, ’vijanden van het kruis’, ’kwaadstichters’, ’allerverderfelijkste vijanden van de kerk’."

De kritiek op de Kerk inzake de affaire Williamson is dus ook een verpakking van een andere aanval: die op traditie en het verleden van de Rooms-katholieke Kerk. Maar waarom zouden de punten van de broederschap Pius X opeens verwerpelijk zijn, als deze in feite niets meer zijn dan een naspreken van voorgangers als Paus Pius X? Niet alles wat deze dacht over de Vrijmetselaars was immers uit de lucht gegrepen, zoals zelfs een Frankfurter Allgemeine Zeitung durft toe te geven [15]. Traditionalisten verwerpen de godsdienstvrijheid, jazeker, maar stellen daar tegenover de klassieke tolerantie in Thomistische zin (en verwerpen dus niet de tolerantie). Zeker, ze vinden de Joodse religie een valse godsdienst (net zoals de Joden het christendom een valse - en zelfs vervloekte - godsdienst achten). Maar de Kerk spreekt sinds Paulus, Augustinus en Thomas over de Joden altijd met twee woorden: ze zijn onbekeerd èn ze hebben nog steeds een bijzondere positie. Dit is dus ook de lijn van de Kerk geweest in het tijdperk van voor Vaticanum II. Tegenstanders van de Kerk ontkennen en/of negeren dit en doen alsof de Tweede Wereldoorlog alles veranderd heeft. Niet dus. De Kerk heeft nooit een houding van volkomen verwerping ten opzichte van het Joodse volk gehad; wel vergat ze soms met twee woorden te spreken en te handelen, met alle nare gevolgen van dien.

Het gif zit in deze affaire dus niet alleen in de woorden van Williamson; het gif zit ook in de tegenstanders van de Kerk. Hun aanleiding is Williamson; hun beweegredenen zijn oud. Het doel is de vernietiging van de Kerk. Dat het anders kan, bewijst Paul van Geest. Zijn manier van spreken over deze kwestie in de Trouw van 30 januari j.l. was mild, rustig en liefdevol. Deze Augustinus-kenner verwerpt de uitspraken van Williamson zonder deze uit de Kerk te stoten, en doet tegelijkertijd een oprechte poging om Benedictus te begrijpen [16]. Zo kan het dus ook.

Laten we bidden voor deze paus. Hij is het waard, ook na een affaire Williamson. Want wanneer de Kerk valt, zijn de anderen aan de beurt.

Verwijzingen

[1] Hans Küng: ’Paus heeft de wereld teleurgesteld’, Trouw, d.d. 2 februari 2009

[2] Theoloog Wils stapt woedend uit rk kerk om lefèbvristen, Trouw, d.d. 30 januari 2009

[3] Brief aan parochie volstaat om het lidmaatschap van de kerk direct op te zeggen, Gerard Reijn, de Volkskrant, d.d. 3 februari 2009

[4] Verhagen 'bezorgd' over homo-uitspraken paus, Elsevier.nl, d.d. 9 januari 2009

[5] Erop of eronder!, Marcel Hulspas, De Pers, d.d. 8 januari 2009

[6] Benedikt und die Brandstifter, Jürg Altwegg, Frankfurter Allgemeine Zeitung, d.d. 29. Januar 2009

[7] Der Papst greift ein - Mahnung an Traditionalisten und Zusicherung an Judentum, Domradio.com, d.d. 28. Januar 2009

[8] "Für die Irrgläubigen und Abtrünnigen“, Heinz-Joachim Fischer, Frankfurter Allgemeine Zeitung, d.d. 29. Januar 2009

[9] Verhagen wil veroordeling omstreden bisschop, Nederlands Dagblad, d.d. 29 januari 2009

[10] Slaapmutsen in het Vaticaan, Wim Houtman, Nederlands Dagblad, d.d. 31 januari 2009

[11] Oude sprookjes over Israel vallen beter dan kritiek, prof. dr. J.A.A. van Doorn, Trouw, d.d. 16 februari 2007

[12] Where are My Ninjas?, John Zmirak, Takimag.com, d.d. 27 january 2009

[13] Zoals te lezen was in Lefebvrists face crisis as bishop is exposed as ‘dangerous’ anti-Semite en het bijbehorende vervolgartikel, by Anna Arco in The Catholic Herald, 5 March 2008

[14] Waarom de paus een idioot rehabiliteert, Willem Breedveld, Trouw, d.d. 28 januari 2009

[15] Kirche, Kampf und Laizismus, Lorenz Jäger, Frankfurter Allgemeine Zeitung, d.d. 28. Januar 2009

[16] Waarom Benedictus lefèbvristen thuishaalt, Paul van Geest, Trouw, d.d. 30 januari 2009