Straffeloos dood

Vanuit een cultuur waarin de dood vaak als bevrijding wordt gezien "en erbij hoort" klinkt een protest tegen het vonnis dat aan Saddam Husssein wordt voltrokken. Want de EU verwerpt de doodstraf.

Duizenden aanhangers van Hussein zijn woedend en honderdduizenden slachtoffers van zijn schrikbewind juichen: Saddam Hussein krijgt de doodstraf voor zijn wandaden. Men had hem voor tal van misdaden kunnen berechten, maar het is het bloedbad in 1982 in het dorp Dujail geworden, waar de toenmalige president 148 sjiitische moslims liet vermoorden na een mislukte aanslag op zijn leven.

Behalve de collaborateurs van het Saddam-regime is ook de Europese Gemeenschap ontevreden. Deze "gemeenschap" waagde het om zich bij monde van haar woordvoerder, voorzitter Finland, namens u en mij uit te spreken tegen het vonnis dat door de Irakese rechtbank werd voltrokken: de doodstraf voor de massamoordenaar Saddam Hussein. Ten slotte zijn de politieke mensenrechtenorganisaties ertegen omdat het proces volgens hen niet eerlijk zou zijn gevoerd. Het zou namelijk een politiek proces zijn geweest. Maar wat men wil wil is niet duidelijk: een proces zonder Irakezen met uitsluiting van al het menselijk leed en de grote stromen bloed omdat deze de rechtsgang en het rechtsgevoel zouden verstoren? Waarschijnlijk wel.

Het schijnt dat de EU in "alle zaken en onder alle omstandigheden tegen de doodstraf is". Eerder had de gezant van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten, Louise Arbour, er al bij Bagdad op aangedrongen niet tot voltrekking van het vonnis over te gaan.

De vraag is hoe waarachtig de critici hier zijn. Want als de dood voor oma - die vrouw die we eens per jaar met een bosje bloemen vereren - een heuse bevrijding is om daarna stijlvol gecremeerd te worden. En als de dood in de vorm van een abortus voor ons een welkome oplossing is als er een kind op komst blijkt te zijn en het carrièreperspectief wenkt (of de knappe Spaanse kerels op Mallorca naar de kersverse moeder lonken, maar niet vallen op zwangere vrouwen). - Hoe kan de dood van een massamoordenaar dan opeens wel ethische bezwaren opleveren?

Er zijn tal van redenen waarom men tegen de doodstraf is. Ten eerste: stel je voor dat je je vergist en een ander blijkt als president van Irak verantwoordelijk te zijn geweest voor de honderdduizenden doden? Deze reden is in het licht van de Irak-kwestie bespottelijk.

Ten tweede: de doodstraf is barbaars en inhumaan. Zestig burgers per ongelijk over de kling jagen in Afghanistan was dat niet, omdat er sprake was van "fouten" door de Canadezen en een excuses en een onderzoek alles goed maken. Verder valt er weinig zinnigs over dit argument te zeggen omdat het geen echt argument is. Het hangt van emoties aan elkaar en is eigenlijk ronduit pervers. In plaats van de talloze slachtoffers van deze dictator voor ogen te stellen, is men vervuld met weerzin omdat er een mensenbeest verloren gaat.

Ten derde: de doodstraf is volgens sommigen geen echte straf, een levenslange uitzitting wel. Dit argument is vaak gehoord en ontluisterend bovendien. Voor een nihilistische en atheïstische westerling kan de doodstraf geen straf zijn omdat er niets op dood volgt. Juist daarom kan de dood een ultieme bevrijding zijn voor oude mensen en kan een kind worden weggehaald zonder "iets af te breken": dus zonder schuld.

Voor een echte nihilist is ieder mens er één. Ook Saddam. Dus die wordt met een doodstraf ook niet gestraft. En dat is een consequente redenering: als er niets achter de dood komt en dit perspectief ten volle wordt aanvaard als onderdeel van het "bestaan" (i.c. "niet-bestaan"), dan is "straf" niet van toepassing op de dood. Straf is slechts van toepassing op het perspectief van niet kunnen leven zoals je wilt - dus in de cel je levenseinde afwachten.

Officieel zegt men dit niet; alleen in onderbouwingen in de media kom je deze reden tegen. Want stel je eens voor dat de terroristen erachter komen: doden is niet erg want er komt niets achteraan? Alles is geoorloofd als het moorden maar kort, pijnloos en snel gebeurt? Want wat volgens moderne westerlingen pas erg is, is het leven zelf, wanneer dat niet meer geleefd kan worden volgens onze eigen wensen.

In dit licht zijn terroristische bomaanslagen met doden dan ook niet echt erg. Wat pas erg is, zijn de zwaargewonden die zo tot hun dood toe moeten blijven leven. Net niet erg genoeg om een spuitje te geven, maar te laat om te laten aborteren omdat de foetus een been miste.

Saddam is dus eigenlijk niet gestraft. Hij is beloond met een oplossing zonder pijn en zonder gestraft leven. Een straffeloze dood dus. Dat is alleen maar erg totdat hij er niet meer is. Dan is er niets meer om erg te zijn. Net zoals die honderdduizenden er ook niet meer zijn. En dat is dus ook niet erg. Vandaar dat deze talloze slachtoffers er de afgelopen dagen zo weinig toe deden.