Conservatisme 2.0

Is het conservatieve moment zojuist voorbij of juist aangebroken? Met de komst van Bush leek het aangebroken. Met diens vertrek lijkt het voorbij. Althans in de VS. In Europa, en ook in ons land, zijn er andere momenten, maar met dezelfde pendelbeweging: het conservatieve moment komt en gaat, komt en gaat, enz. Wie spreekt en denkt over en in conservatieve momenten, benadert het conservatisme op een politieke manier. Maar het conservatieve moment is hooguit een realissimum: een ervaringsmoment van de realiteit van het conservatisme als ideologie van de realiteit. Voordat over enkele weken de 2.0 versie van bitterlemon.eu het web opgaat, is het goed hier enige gedachten aan te wijden.

Het conservatisme in Nederland is niet dood. Het is wel klein. Een interessante 'draad' op het weblog van de conservatieve blogger Frank Verhoef toont aan dat er een reële behoefte is onder jonge conservatieven om zich te manifesteren. Waar conservatieven van een eerdere generatie te lijken zijn afgehaakt van de conservatieve trein, is het conservatisme toch krachtig genoeg om steeds maar weer jonge mensen te inspireren en te bewegen tot daadkracht in media en politiek.

Is er dus sprake van een conservatief moment? Er is zo vaak sprake van een dergelijk moment. Is het niet een 'conservatief' moment, dan is er wel een ander, gelijksoortig moment te bespeuren. Dan is er wel een toenemende aandacht voor de klassieken, voor religie of voor burgerlijk fatsoen te bespeuren. Voor wat het waard is. Maar het is net als met spirituele ervaring, of met een verliefdheid van het eerste uur: wie het moment wil vasthouden, krijgt er hoogstens een gestolde ervaring voor terug. Een gevoel dat je oproept door bepaalde rituelen van het eerste uur te herhalen. Wie zich blind staart op momenten, zal nooit vat krijgen op de werkelijke dingen. Men is pas werkelijk gelukkig wanneer men niet aan geluk (of juist ongeluk) denkt. Op een soortgelijke wijze is men conservatief indien men de conservatieve momenten - ervaringsmomenten - laat komen en laat gaan.

Momenten zijn dus vaak ervaringsmomenten. En zulke ervaringsmomenten worden niet zelden aangereikt door de omstandigheden. Zo kan een politieke impasse ruimte geven voor een dergelijk conservatief moment. Zo dacht men enige tijd dat alle interessante ideeën van rechts kwamen - zelfs Dick Pels dacht het. Dit leek zo omdat links verzwakt en verstoft was geraakt. Men vergat dat dit 'links' nog altijd zo'n 90 procent van het journalistieke en intellectuele corps uitmaakte, en nog steeds uitmaakt.

Rechtse, denkende mensen bevinden zich nog steeds in de marge van het maatschappelijk debat. Voortdurend vestigen ze hun hoop op iets of iemand - het CD(J)A, de opiniepagina van de Volkskrant, de PVV van Wilders of een roze opinieblad - om daarna teleurgesteld te raken. De komende en gaande 'conservatieve' momenten peigeren een normaal mens af. Je wordt er cynisch van, apathisch, je trekt je voor je het weet terug in je studeerkamer, om daar een onthecht leven van een conservatief te leiden, omgeven door rijen klassieke werken, achter een notenhouten bureau en een minzame trek op het gelaat.

De teleurgestelde conservatieven - voor zover ze zich nog conservatief achten - zullen toch ergens zijn - dus waarom niet in een studeerkamer? Na al het gerommel in conservatief Nederland zijn er de afgelopen jaren vele conservatieven bekeerd, opgestaan en gemobiliseerd, om daarna te 'verdwijnen'. Het gevolg is dat elk conservatief moment haar eigen 'conservatieven van de eerste uur' creëert. En de ervaring van de laatste jaren leert dat dezen ook weer snel die van 'het laatste uur' worden.

Het onvermogen, het gebrek zich voort te zetten, geeft het conservatisme in ons land iets steriels. Dit steriele karakter komt eveneens tot uiting in het exotische karakter van wat conservatieven 'conservatief' vinden. Veel schrijvers, boeken en ideeën komen uit Engeland of Amerika. Weinig tot geen ingrediënten uit Europa. En evenmin uit Nederland of Vlaanderen. Conservatisme in Nederland komt altijd van ver. En het komt van bovenaf. Conservatisme heeft hier weinig met volkscultuur, vaderlandse geschiedenis, kerk en tradities te maken, maar veel met klassieke werken, 'hoge cultuur' en onthechte politieke analyses.

Er zijn vele excuses en/of redenen voor te noemen. Het ontbreken van grassroots, van conservatieve partijen, van traditionele staatskerken kan er debet aan zijn. Maar hoe dan ook: conservatisme in Hollandse stijl heeft daarom een hoog eenrichtingsverkeergehalte. Het komt vaak uit studeerkamers of uit ivoren torens. Dat een huidige, jonge generatie conservatieven hier tegenaan loopt, getuige het eerder aangehaalde blog, is niet zo vreemd. De tijd is rijp om met het conservatisme een nieuwe fase in te gaan. En niet omdat er een moment zou zijn aangebroken, maar vanwege het simpele feit dat de noodzaak hiertoe nu eindelijk eens wordt uitgesproken.

En omdat enkele dingen bij elkaar komen. Sommigen weten het - veel mensen nog niet - maar de Burkestichting is al enige tijd op een succesvolle wijze bezig met studentenwerk in de vorm van meerdaagse Summerschools, en eendaagse winter- en lentescholen. Na de tegenslagen van enkele jaren terug, lijkt ze nu eindelijk een manier te hebben gevonden om haar bestaan te rechtvaardigen en de conservatieve zaak in ons land te dienen. Verder is er enige tijd geleden een conservatief podium opgericht - conservatismeweb van Erwin Wolff - dat verschillende rechtse, conservatieve en orthodoxe bloggers bij elkaar heeft gebracht. Tenslotte krijgt het conservatieve podium bitterlemon.eu een nieuwe impuls door over enkele weken (opnieuw) van start te gaan met een totaal nieuwe website met deels andere medewerkers. Samen met het Belgische politieke maandblad Nucleus van dr. Pieter Huys en conservatismeweb zal bitterlemon.eu proberen de signalen vanaf de basis serieus te nemen en er vorm aan te geven.

Onzes inziens is een initiatief als dit belangrijker en urgenter dan bijvoorbeeld een nieuwe politieke partij. Er kan op een liberaal-conservatief blog als DeDagelijkseStandaard dan wel geroepen worden dat er minder moet worden gelezen en gebabbeld, en dat er meer dadendrang aan de dag moet worden gelegd in conservatief Nederland, maar de vraag is hoe serieus we zoiets moeten nemen. Veel conservatieven zijn al politiek actief, zij het binnen partijen die weinig conservatief te noemen zijn. Het zij zo. Er is eenvoudigweg te weinig (expliciete) kritische massa voor de conservatieve zaak als het aankomt op het oprichten van een conservatieve partij. De voorbeelden van pogingen om toch zoiets te ondernemen, zijn niet alleen ontmoedigend, maar worden door dezelfde mensen die oproepen tot actie gedemoniseerd en met de grond gelijk gemaakt. Zoals door Joshua Livestro die geen goed woord over heeft voor initiatieven als conservatieven.nl, NieuwRechts of de PVV.

Laat zulke mannen maar praten. Als het tijd is voor daden, dan is het tijd voor daden in de vorm van artikelen, essays, boeken, theorieën en analyses. En voor cafés, persoonlijke ontmoetingen, leeskringen en barbecues. Conservatisme 2.0 krijgt in ons land straks de hulp van bitterlemon.eu 2.0. Met de mogelijkheid tot bloggen en het plaatsen van artikelen. Met een intern forum. En met toegang tot tal van bronnen. En hopelijk te midden van een groeiend netwerk van conservatieve studie- en leeskringen om zodoende real life-initiatieven te stimuleren.

Wat er allemaal uit voortkomt, zullen we wel zien. De potentie is groot; het aantal stappen dat gezet moet worden om iets te bereiken is zo mogelijk nog groter. Maar elke stap is er één. En elke stap brengt ons dichterbij ons doel. Want het conservatisme is springlevend. Alleen al omdat de realiteit voor ons pleit. Daarom zie ik de toekomst van het conservatisme in Nederland hoopvol tegemoet. Want conservatisme 2.o is al geboren - aan de basis. En ze krijgt ook steeds meer vorm in webmedia en real life samenkomsten. Over enkele weken hoop ik meer te kunnen vertellen over onze plannen met conservatisme 2.0.