DE LAATSTE BURGER

Volgens de Nederlandse elite moet de koningin een louter ceremoniële functie krijgen. Dit heeft een onderzoek van TNS NIPO uitgewezen. Daarmee staat de positie van de laatste burger van Nederland op de schop.

Moet de rol van de koningin c.q. de vorst worden aangepast aan de roep om democratisering in onze tijd? Volgens de elite van Nederland wel. Een onderzoek van TNS NIPO, dat in opdracht van de Volkskrant werd gedaan, wees uit dat ongeveer 56 % van de decision-makers van Nederland voor een louter ceremoniële rol is van onze vorst(in) [1].

Volgens de belangrijkste Nederlanders moet de politiekinhoudelijke rol van de monarchie worden ingeperkt of afgeschaft. Een meerderheid van hen, onder wie bestuurders, senatoren, topondernemers en wetenschappers, vindt dat het koningshuis zich alleen nog moet bezig houden met "lintjes knippen". De enquête-uitslag was onderdeel van een onderzoek van de Volkskrant en de Erasmus Universiteit naar de invloedrijkste Nederlanders, waarvan een top-200 is gemaakt.

Aansluitend bij de resultaten van dit onderzoek kwam er afgelopen dagen een initiatief naar buiten van diverse politieke jongerenorganisaties. Met name die van de PvdA, de Jonge Socialisten, bereidt een burgerinitiatief voor om te komen tot een referendum. Daarmee kan de Tweede Kamer gedwongen worden te debatteren over de kwestie: laat de (in)formateur aanwijzen door de Kamer en niet langer door de koningin. Het uiteindelijke doel is de afschaffing van de monarchie [2].

Woordvoerder Paul Scheffer: "Een referendum mag niet over een grondwetswijziging gaan. We kunnen de Kroon dus niet uit de Grondwet halen". Maar op de site van de Jonge Socialisten kan wel een petitie worden getekend om artikel 42 lid 1 van de Grondwet te schrappen, waardoor de koningin niet langer lid is van de regering. Scheffer: "Dan mag het staatshoofd alleen linten knippen." Volgens hem zal dan na een paar jaar duidelijk zijn of Nederland nog steeds zo veel geld aan de monarchie wil uitgeven. De vorstin zal dan minder belangrijk zijn en daarmee misschien ook minder populair.

Openlijke manipulatie van de "wil van het volk", en het zo naar de eigen hand zetten van de Grondwet, is dus slechts voorbehouden aan hen die nooit hebben overgelopen van achting voor het volk: links Nederland. Als het volk niet op een bepaalde wijze denkt, dan moet het volk ertoe gebracht worden. Een onbetekenende jonge hond van de Jonge Socialisten spreekt daarmee uit wat het beleid is van de grote-mensen socialisten die feitelijk niets anders doen. Ella Kalsbeek, PvdA-woordvoerder met betrekking tot het koningshuis, zei dan ook: "Ik vind het niet zo’n erg urgent thema. Formeel is er veel voor te zeggen, maar materieel hebben we het puur ceremoniële koningschap al bijna bereikt." En verder: "Als sociaal-democraat ben ik er natuurlijk niet voor dat mensen aangeboren functies hebben" [3].

Volmondig geeft men toe "materieel" allang de formele kant van de Grondwet te hebben uitgehold. Het "formele" van de Grondwetstekst is daarmee voor de socialisten van de PvdA een onbelangrijke bijzaak geworden. Als er sprake is van een ongeschreven Grondwet, dan blijkt dat hier. De links-liberale agenda is bedoeld om het volk rijp te maken voor een vastlegging van datgene waar de politiek allang mee bezig was. Zo werkt het blijkbaar. In een democratie is het volk het sluitstuk in de "democratische besluitvormingsprocedure".

De tendens om de rol van de vorstin te heroverwegen komt niet uit de lucht vallen. Al lange tijd is er de roep om deze te beperken. Met name de rol tijdens de kabinetsformatie - het aanwijzen van een formateur - wordt door velen overbodig geacht. Veel liberalen sluiten zich bij deze gedachte aan.

Was kritiek op de monarchie lange tijd voorbehouden aan socialistische groeperingen en aan een D'66 met haar drang tot bestuurlijke vernieuwing, opvallend is het snel toegenomen draagvlak binnen de politiek om de rol van het koningshuis onder kritiek te stellen. Behalve de enorme groei van de linkse partijen, de afgelopen jaren, is ook de veranderende rol van de liberalen van de VVD hier debet aan. Stond deze partij vanouds voor een sterke nationale identiteit met een waardering voor de constitutionele traditie sinds de negentiende eeuw, de huidige liberalen zijn zich meer en meer aan het losmaken van hun verleden.

Met het deconstitutionaliseren van de koning worden de laatste resten van de republiek opgeruimd. Niet dat velen dit zo zullen interpreteren; het koningshuis zelf misschien wel het minst. Maar het zijn met name redenen die weinig tot niets met de koningin zelf hebben te maken die kanttekingen plaatsen bij de ijver van sommigen om de politieke rol van het koningshuis te beperken.

De werkelijke motieven om de monarchie betekenisloos te maken, zijn gericht op datgene waar het koningshuis voor staat: de verworteling in de historie, in het volk. De politieke constante factor in ons staatsbestel en daarmee als het ware een dempende werking op de waan van de dag die de politiek kan beroeren. Met name de erfelijkheid van de troonsopvolging is veel moderne mensen een doorn in het oog.
In het moderne Nederland is de vorst - constitutioneel gezien - de enige persoon die wordt gekenmerkt door de onlosmakelijke band aan het land, haar volk en haar historie. Deze onlosmakelijke band is niet los te zien van de unieke roeping en de levenslange vervulling van dit ambt. De bevoegdheden van de vorstin zijn door haar uniciteit, en door het geboorte-bepaalde karakter van haar ambt, onoverdraagbaar. In het ambt van de vorst komt het belang van de voorvaderen tot uiting, en daarmee "de traditie als democratie van de doden" (G.K. Chesterton).

Wie hier de al eerder genoemde dempende werking van de monarchie in betrekt, zal de contouren ontwaren van de republikeinse burger. Gebonden aan volk, land en historie, begiftigd met onvervreemdbare en onoverdraagbare rechten en plichten, drager van een burgerambt met een unieke roeping, viel deze republikeinse mens nooit onder en samen met het democratische bestel. Integendeel. Juist de genoemde elementen moesten er voor zorgen dat de volkswil getemd en getemperd werd. In de Verenigde Staten zorgen republikeinse noties als "balance of power" en "limits of power", samen met de Contitution en de Bill of Rights, de burger en de natie beschermen tegen de waan van het volk en de dictatuur van de meerderheid van het moment (zoals via het stelsel van "kiesmannen"). Dit land, dat ooit zo geïnspireerd was door het voorbeeld van de Republiek der Verenigde Nederlanden, laat ons zien dat er in Nederland maar bar weinig is overgebleven van dit republikeinse beeld. Met één uitzondering: slechts de persoon van de vorst voldoet nog aan dit burgerideaal.

Want zonder dat Beatrix het zelf weet (of wil weten) is ze de laatste republikeinse mens in ons land. De vraag is dan ook niet of de rol van de vorst moet worden teruggedrongen, maar of de republikeinse burgerschap niet dient te worden hersteld en teruggegeven aan elke Nederlander. Als er iets urgent is, dan is dit niet het afschaffen van de monarchie, maar juist het herstel van het koningschap van iedere "huisvader".

Wat ons land nodig heeft zijn burgers die zich weer vastgeklonken weten aan het belang - de Res Publica - van volk, natie en historie. Wat we nodig hebben zijn burgers met onvervreemdbare en onoverdraagbare rechten en plichten; mensen die denken, leven en handelen in de lijn van de unieke geboorte in de lijn van vorige generaties die voortdurend meespreken.

Het is duidelijk dat de lijn van de "elite" van ons land, en van "links" Nederland, een geheel andere is. Niet het herstel van de burger, maar het opruimen van het laatste aandenken aan deze burger is haar doel. Het referendum rond de Europese Grondwet liet al zien dat de elite van Nederland warm liep om de Nederlandse soevereiniteit in de uitverkoop te doen; met name in de "rijke" gemeenten van Nederland stemde men massaal voor de Europese Grondwet. Het rechteloos maken van de tot massa vervormde burgers past in het beleid dat erop gericht is de gevaren van vrijheid en verantwoordelijkheid te elimineren [4]. Wonderwel vloeien de belangen van de "elite" en "links Nederland" zo naadloos in elkaar over.

We hoeven ons over de rol van het koningshuis in dezen geen illusies te maken. Alles wijst erop dat het niet de stem van haar voorvaderen is die in Beatrix spreekt, maar die van de linkse politiek van pappen en nathouden. De negentiende-eeuwse kunstmatige "consitutionele monarchie" heeft het tegendeel gebracht van waarvoor het koningschap oorspronkelijk was bedoeld: het behoud van de republiek en zo nodig het herstel ervan. Als instrument van een elite die erop uit is (en was) om oude barrières op te ruimen, heeft ons koningshuis haar ambt en roeping verkwanseld.

In de aanloop naar Koninginnedag, pleiten wij dan ook voor het herstel van de monarchische republiek. En laat de Oranjes maar Stadhouder blijven. Als Willem-Alexander het tenminste in zich heeft om onder persoonlijke bevelvoering onze vredesmissies in Afghanistan (of Irak) te leiden. Als een echte Oranje. En net als zijn voorvaders. Ten voorbeeld voor alle andere burgers van de Monarchische Republiek der Verenigde Nederlanden.

Noten

[1] Elite wil minder macht koningshuis op Elsevier.nl d.d. 22/04/2006; en Ceremoniele rol voor Oranjes in de Volkskrant d.d. 21/04/2006.
[2] Plan tegen macht vorstin door Frank Bosman in Het Parool d.d. 13/04/2006. (Link via Onafhankelijke Nieuwsflits cq. www.onafhankelijk.nl.)
[3] Andere rol Oranjes heeft geen prioriteit in de Volkskrant d.d. 24/04/2006.
[4] Zie in dit kader mijn artikel: "DE EUROPESE VREDESDREIGING".